Insonning ehtiyojlari nechog‘lik rang barang bo‘lsa, uning maqsad va intilishlari shunchalik boy bo‘ladi

Ehtiyojlarni qondirishdan qanday maqsad ko‘zlanganiga qarab: shaxsiy ehtiyojlar va ishlab chiqarish (yaratuvchanlik) ehtiyojlariga bo‘lish mumkin.

Ehtiyojlarning insonga ta’sir etishiga ko‘ra: sog‘lom yoki nosog‘lom bo‘lishi mumkin.

• Ehtiyojlarning turlari

• individual, guruhiy, korporativ, tabaqaviy, milliy, umuminsoniy

• Ehtiyojlar mazmuniga ko‘ra

• mehnat qilish, muloqatda bo‘lish, dam olish, ish qobiliyatini tiklash, iqtisodiy faoliyat yuritishga ehtiyojlar

• Ehtiyojlar qondirilishi jihatidan

• shaxsiy ehtiyojlar va ishlab chiqarish

• Ehtiyojlarning insonga ta’sir etishiga ko‘ra

• Ehtiyojlarni qondirishdan qanday maqsad ko‘zlanganiga qarab:

• Inson faoliyat yuritish sferasi jihatidan

• Ehtiyojlarning subyektiga ko‘ra

• tabiiy-fiziologik ehtiyojlar, moddiy-iqtisodiy ehtiyojlar, ijtimoiy-ma’naviy

• sog‘lom yoki nosog‘lom

• yakka (individual) va birgalikda qondiriladigan ehtiyojlar

• A. Erkayev “ijtimoiy-ma’naviy ehtiyojlarni mazmuni, vazifalari, ahamiyati, muayyan ijtimoiy ong shakliga mansubligiga qarab ikki guruhga bo‘ladi:
• 1. Umumma’naviy, ya’ni ma’naviyat yaxlit tizim, bus-butunlik sifatida taqozo etadigan va vujudga keltiradigan ehtiyojlar;
• 2. Ma’naviyatning nisbatan mustaqil tarkibiy qismlari sifatida ijtimoiy ong shakllari taqozo etadigan va vujudga keltiradigan ehtiyojlar.
• Birinchi guruhga: a) insonning o‘z tabiatini (mohiyatini) takomillashtirish ehtiyoji; b) ijtimoiy yaratuvchilik imkoniyatlarini (salohiyatini) oshirish ehtiyoji; c) shaxs sifatida qobiliyatlarini yuzaga chiqarish ehtiyoji; d) erkinlik darajasini orttirib borish ehtiyojlari kiritilgan.

• Ikkinchi guruhga ijtimoiy ongning alohida shakllariga oid ehtiyojlar tizimi kiradi: a) e’tiqodiy, ya’ni ilmiy-falsafiy va diniy ehtiyojlar – narsa va hodisalar, jamiyat va inson, abadiyat va foniylik mohiyatini anglashga intilish, hayot ma’nisini, yashashdan maqsadni bilish; b) axloqiy ehtiyojlar – ezgulik, insonparvarlik, vatanparvarlikka intilish, vijdon amriga quloq tutib yashash, baxtli turmush kechirish (gedonizm); c) estetik ehtiyojlar – go‘zallikka intilish, hayotni, tabiat va jamiyatni go‘zallashtirish (“go‘zallik qonunlari bo‘yicha” qayta yaratish), go‘zallikdan zavq-shavq tuyish, huzur-halovat olish (evdemonizm), nozikta’b inson bo‘lish, ijod qilish; d) huquqiy ehtiyojlar: adolatni qaror toptirish, insonni, jamiyatni turli adolatsizlik, zo‘ravonlik va ekstremistik tajovuzlardan himoya qilish, inson huquqlarini, qonun ustuvorligini har tomonlama ta’minlash; e) siyosiy ehtiyojlar – huquqiy demokratik davlat, ochiq fuqarolik jamiyati qurish, demokratiya va ijtimoiy adolatga asoslangan boshqaruv tizimini yaratish va uzluksiz takomillashtirib borish, davlat va fuqaro, jamiyat va shaxs manfaatlarini uyg‘unlashtiradigan ijtimoiy-siyosiy va huquqiy mexanizmni ishlab chiqish va doimiy ravishda takomillashtirib borish; f) boshqa ijtimoiy-ma’naviy ehtiyojlar: oilani mustahkamlash, urf-odatlar, marosim, an'analarni takomillashtirish, ta’lim, sog‘liqni saqlash, madaniyat va sportni rivojlantirish, axborot olish, hordiq chiqarish, bo‘sh vaqtni mazmunli o‘tkazish va hokazo

•