Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya 37

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

43 

 

geografik  tadqiqotlar,  odatda,  mamlakatlarda  bo‗lib  o‗tgan  yoki  ehtimoliy  urush 

maydonlarini ham o‗rganadi.  

Harbiy  mamlakatshunoslikning  asosiy  vazifasi  –  o‗rganilayotgan  davlatlar 

yoki  davlatlar  ittifoqining  harbiy  qudratini  aniqlashdir.  Harbiy  kuch-qudrat 

davlatning  siyosiy  va  iqtisodiy  tuzilishini,  uning  qurolli  kuchlari  tayyorgarligi  va 

kuchli  raqibga  qarshi  muvaffaqiyatli  harbiy  faoliyat  olib  bora  olish  qobiliyatini 

amalga oshiradi. 

Davlatning  harbiy  qudrati  darajasi  uning  iqtisodiyoti  bilan  bevosita  bog‗liq. 

Armiyaning barcha tuzilmalari va unda qo‗llaniladigan jang usullari, ayni vaqtda, 

g‗alaba  yoki  mag‗lubiyat  moddiy,  iqtisodiy  omillarga  –  inson  va  qurol 

materiallariga,  shuningdek,  aholi  va  texnikaning  sifati  va  miqdoriga  bog‗liq. 

Shuning  uchun,  harbiy  geografiya  alohida  mamlakatlarni  o‗rganishda  ularning 

iqtisodiy  salohiyatiga,  mamlakatlar  xalq  xo‗jaligining  o‗ziga  xosligiga,  ularning 

iqtisodiy  va  siyosiy  tuzilmalariga,  jamiyat  ehtiyojlarini  moddiy  ta‘minlashning 

maksimal  imkoniyatlariga  hamda  urushni  olib  borish  uchun  zarur  bo‗lgan  barcha 

ishlab  chiqarish  tarmoqlariga  alohida  e‘tibor  qaratadi.  Harbiy  geografiya 

mamlakatlar  va  ularning  ittifoqlarini  o‗rganishda  quyidagilarga:  sanoatning 

rivojlanish darajasi va ishlab chiqarish quvvatiga (asosan, og‗ir va harbiy sanoat), 

qishloq  xo‗jaligi,  transport  va  aloqaning  imkoniyatlari;  mamlakatlarning  tabiiy 

boyliklar  va  mehnat  resurslari  bilan  ta‘minlanganligi;  ishlab  chiqarishning 

geografik  joylashish  xususiyatlari,  aholi  va  zaxiralarning  rivojlanganlik  darajasi, 

uning  mamlakat  moddiy  ishlab  chiqarishi  va  xalq  ma‘naviy  hayotiga  ta‘siri 

darajasi;  davlatning  moliyaviy  ahvoli  kabi  iqtisodiy  imkoniyatning  eng  muhim 

elementlariga qiziqadi. 

Mamlakatlarning 

iqtisodiy 

salohiyatini 

aniqlashda 

harakatsiz 

(foydalanilmayotgan) ishlab chiqarish quvvatlarini, ishchi kuchi zaxiralarini, milliy 

boylik  miqdorini,  mahsulot  ishlab  chiqarish  hajmini  kengaytirishga  ta‘sir  etuvchi 

---