Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya 37

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

44 

 

ba‘zi  zaruriy  imkoniyatlarni  hisobga  olish  lozim.  Bu  o‗rinda,  harbiy  geografiya 

mamlakatlarning  harbiy-iqtisodiy  salohiyatini  ham  o‗rganadi.  Harbiy-iqtisodiy 

salohiyat  mamlakatlar  iqtisodiy  salohiyatining  tarkibiy  qismi  bo‗lib,  undan 

urushlar  olib  borishda  foydalanish  mumkin. Bir xil  umumiy  iqtisodiy  imkoniyatli 

mamlakatlardan  qaysi  birida  harbiy  munosabatlar  kuchli  bo‗lsa,  o‗sha  mamlakat 

katta harbiy-iqtisodiy salohiyatga ega bo‗ladi va undan yaxshi foydalaniladi. 

Harbiy maqsadlarda iqtisodiy salohiyatdan foydalanish darajasi harbiy-siyosiy 

vaziyatni,  urushning  xarakterini,  davlatning  ijtimoiy-iqtisodiy  tuzilmasini  aniqlab 

beradi. Harbiy geografiya davlatlar harbiy qudrati asoslarini tadqiq qilishda siyosiy 

geografiya  va  boshqa  ijtimoiy  fanlarning  ma‘lumot  va  yo‗l-yo‗riqlaridan 

foydalanadi. U jamiyat va davlat tuzilmalarining safarbarlik imkoniyatlarini o‗ziga 

xos  baholashda  va  mamlakatlarning  barcha  resurslaridan  mudofaa  maqsadlarida 

foydalanishda yuqoridagi fanlar ko‗rsatmalariga amal qiladi. 

Shuningdek,  iqtisodiy  geografiya  fanining  sobiq  Ittifoqda  rivojlanishi  XX 

asrning  20-yillarida  butun  mamlakatni  elektrlashtirishga  qaratilgan  dasturning 

amalga  oshirilishi  bilan  bog‗liq  bo‗lgan.  Bu  reja  iqtisodiyotni  ko‗tarish  nuqtai 

nazaridan 

hududlardagi 

mahalliy 

yoqilg‗i 

resurslari 

asosida 

yirik 

elektrostansiyalarni  qurish  va  ularning  negizida  metallurgiya,  mashinasozlik, 

kimyo sanoati tarmoqlarini shakllantirishga qaratilgan edi. Mazkur rejaning asosiy 

maqsadi,  mamlakat  hududlarida  katta  ahamiyatga  ega  bo‗lgan  og‗ir  sanoat 

tarmoqlarini joylashtirish va rivojlantirish bo‗lib, buning natijasida, yirik transport 

magistral yo‗llarini tashkil etish ham e‘tiborga olingan. 

Ushbu rejani  amalga  oshirish,  o‗z  navbatida,  mamlakat  hududlarining  tabiiy 

resurslari va sharoitlarini, iqtisodiy geografik o‗rnini, aholi va mehnat resurslarini, 

hududiy  ixtisoslashish  va  boshqa  imkoniyat  va  sharoitlarni  majmuali  o‗rganishni 

talab  etadi.  Oqibatda  esa  iqtisodiy  geografik  tadqiqotlarni  olib  borish  zaruriyatini 

yuzaga  keltiradi.  Iqtisodiy  geografik  tadqiqotlarning  asosiy  ilmiy  yo‗nalishlarida, 

---