46
R1
p1
R2
p2
D
o x2 x1
ishlab chiqarish o z1 z2
hajmi ishlab chiqarish
hajmi
Chizmalarni tahlil qilib, shunday xulosaga kelish mumkinki, raqobat sharoitida
resurslardan eng yuqori samara bilan foydalaniladi.
Bozor iqtisodiyotining kushandasi bu monopoliyadir.
Monopolistik bozor sharoitida, monopolistlarning narxlarni ko’ta-rishga
intilishlari importni rag’batlantiradi va mahalliy xususiy biznes
uchun savdo
shartlarini yomonlashtiradi. Raqobat mavjud bo’lgan holatda, korxonalar o’z
xarajatlarini nazorat qilishga intiladilar va buning natijasida resurslardan oqilona
foydalanish vujudga keladi.
Bu holatni quyidagi chizmada yaqqol ko’rish mumkin.
narx
AS
Rm
D
Asm MC
Qm MR
ishlab chiqarish hajmi
Chizmadan ko’rinib turibdiki monopoliya sharoitida jamiyat yutqazishlari
shtrixlangan uchburchakni tashkil etadi. Sotish hajmi ko’paya
borgan sari
monopolist daromadlari kamaya boradi. Shuning uchun ham monopolist ishlab
chiqarish hajmini bir hajmda ushlab turish va narxlar o’sishidan manfaatdor
bo’ladi.
Testlar:
1. Chegaraviy daromad:
a)
Monopolistik raqobatchilarda;
b) Monopolistlarda;
c) Kartel ishtirokchilarida;
d) Kartelda ishtirok
etmaydigan oligopolistlarda;
e) Mukammal raqobatchilarda bozor narxidan past bo’lmaydi.
2. Monopoliya va monopolistik raqobatli firma usun xos bo’lgan ulushiy
jihatlar.
47
a) MR q MC shartini bajarish chog’ida foydani maksimallashtirish;
b) Mahsulotni differensiasiyalashda reklamadan foydalanish;
c) O’rtacha xarajatlarning uzoq muddatli egri chizig’ining
minimal nuqtasida
mahsulot ishlab chiqarish;
d) Uzoq muddatli davrda nol’ foyda.
1. Talab siniq egri chizig’i, nima uchun:
a) Oligopoliya yirik firma hisoblanishini;
b) Oligopoliya bozor tuzilmasida kelishuv qiyin ekanligini;
c) Oligopoliya tomonidan belgilangan narxlar barqaror ekanligi;
d) Iste’molchilar oligopolistik bozor ishlab chiqaruvchilaridan mahsu-lotni sotib
olishni ma’qul ko’rishlarini tushuntirib beradi.
1. Narx bo’yicha birinchilik bozorning … tipi uchun xosdir.
2. Oligopolistik bozor tuzilmasi uchun:
a) Unchalik ko’p bo’lmagan firmalarning mavjudligi;
b) Firmalarning
tarmoqka erkin kirishi;
c) Narxlar ustidan nazorat;
d) Firmalarning o’zaro bog’liqligi xos emas.
6. Moslikni o’rnating:
1. Monopolistik raqobat
a) mahsulotni alohidalashtirish
(differensiasiyalash).
b) bozorda yagona iste’molchi hukm-ronligi
s) sotuvchilarning ko’pligi.
2. Oligopoliya
d) o’zaro bog’liqlik
e) ko’p sonli firmalarning faoliyat yuritishi.
f) tarmoqqa erkin kirish va chiqish shakli.
3. Monopoliya
g) talab siniq egri chizig’i.
h) MC q MR me’zoni
i) narx bo’yicha birinchilik
Do'stlaringiz bilan baham: 
