Iqtisodiyot” ta’lim yo’nalishi

2.-jadval


Qashqadaryo viloyati AT ‘’Xalq banki’’ Kasbi filiali Mijozlar buyicha MA’LUMOT

№	Ko‘rsatkichlar	2018 yil	2019 yil	2020 yil	2020 yil 2018 yilga nisbatan, +,-	2020 yil 2018 yilga nisbatan, %
	Jismoniy shaxslar soni	2411	2521	3237	826	134,3
1	YaTT lar soni	10	12	14	4	140
2	Kichik korxona va firmalar soni	81	115	124	43	153,1
5	Budjet soni	22	35	48	26	218,1
6	Boshkalar	187	205	229	42	122,5
7	Jami	2711	2888	3652	941	134,7

Kreditlash jarayenida tijorat banklari mustakilikka egadirlar. Ularga xizmat ko‘rsatilayotgan mijozlarniig o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib, bu mijozlar mulkchilikning qanday shakliga mansubligidan qat’iy nazar, ichki kredit siyosati to‘g‘risida o‘z qo‘shimcha nizomlarini ishlab chikish ¦uchun berilgan. Mazkur qo‘shimcha nizomlar O‘zbekiston Respublikasi Markaziy Banki bilan kelishilishi lozim. Kreditlar ulardan foydalanish muddatlariga karab, ko‘ysa muddatli, urtacha muddatli va o‘zok muddatli o‘arzlarga bo‘linadi. Bu kreditlar kaytarilish muddatlariga karab muddatli, talab kilib olinguncha, muddati kechikkan va muddati o‘zaytirilgan bo‘lishi mumkin.

Qisqa muddatli kredit amal kilish muddati 12 oydan oshmaydigan qarz bo‘lib, uning davomiyligini belgilashda kreditlanadigan tadbirlar utkazilishi, ular o‘z o‘zini koplash muddatlariga hammada bosho‘a shartlarga asoslanadi. qisqa muddatli o‘arzlar kreditlarning bosho‘a turlariga nisbatan likvidrok hisoblanadi.
O‘rtacha muddatli kredit 1 yildan 5 yilgacha bo‘lgan muddatga beriladigan qarz. Bunday kreditlarga ishlab chiqarish siklining o‘ziga xos xususiyatlari va bitimlar shartlariga karab extiyoj kelib chikadi. Urtacha muddatli kredit amal kilish muddati 5 yildan oshmasligi kerak. Bunday kredit yurituvim sub’ektlarga yangi turdagi maxsulot va yangi texnologik jarayonlarni o‘zlashtirish bilan bog‘liq, o‘zini tez oklaydigan va yuori samarali tadbirlar uchun beriladi. Kreditdan foydalanishning aniq muddati kreditlanayetgan boyliklar aylanishi va xarajatlar o‘zini oklashi asosida belgilanadi. O‘zok muddatli kredit ishlab chikarish va sotsial mao‘sadlardagi ob’ektlar kurish, ularni rekonstruksiya o‘ilish va texnik kayta kurollantirishga doir xarajatlar bilan investitsiya maqsadlari uchun 5 yildan ortik muddatga beriladi.Urtacha va o‘zok muddatli kreditlar o‘zok muddatli kreditlar berish uchun belgilangan tar­tibga muvofik beriladi.
Kredit tuplamini shakllantirish va uni taxlil kilish jarayoni quyidagi boskichlarga bo‘linadi:
a) kredit olish uchun buyurtmanomani kurib chikish va bo‘lajak qarz oluvii bilan suxbatlashish;
b) qarz oluvchining kredit kobiliyatining va qarz berish bilan bog‘liq xatarni baxolash;
v) kredit narxi (Foizni) belgilash;
g) kredit shartnomasini tayyorlash va uni tuzish. Potensial qarz oluvchi kredit olish uchun o‘z moliyaviy hamda ishlab chikarish imkoniyatlarini quyidagi jixatlarda taxlil kilish lozim:
-o‘z maxsulotini sotish bozori (talab va taklifni urganish);
-kredit olish uchun tarovga kuyiladigan tovar moddiy boyliklarni yetkazib berish uchun to‘zilgan shartnomalar, ishlab chikarish xarajatlari va ularni sotish kay darajada ta’minlanganligi;
- kreditlanayetgan tadbir samaradorligi;
- qarz oluvii hisob varag‘iga pul mablag‘lari tushishi davriyligi;
- kredit uchun ehtimol tutilgan to‘lov hisob-kitobi va uning davriyligi;
- avvalgi davrdagi moliyaviy xo‘jalik faoliyati respektiv tahlili;
- joriy davr uchun xomcho‘t (biznesreja).