Iqtisodiyot va menejment” kafedrasi «Qurilish iqtisodiyoti va smeta ishi» fanidan

Tamoyil - maxsus kategoriya bo‘lib, alohida shaxs yoki jamoa qaror qabul qilishda unga tayanadi. Tamoyil faqat insongagina xosdir. Mashinalar va jonivorlar biron-bir tamoyilga ega bo‘lmaydi. Ma’lum bir tamoyillardan kelib chiqqan holda aynan inson o‘zini o‘rab turgan dunyo bilan munosabatlarini yaratadi (uy, ko‘prik quradi, kemasozlik va hokazolarni amalga oshiradi).
Korxonadagi boshqaruv faoliyati shuningdek, ma’lum bir tamoyillar asosida amalga oshiriladi. Bu tamoyillar birinchidan, ishlab chiqarish qatnashchilari orasidagi kelishuvlarni o‘rnatsa, ikkinchidan, yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xatolarning oldini oladi hamda boshqaruv mehnatining samaradorligini oshiradi.
Zamonaviy fan va menedjment amaliyoti korxonalarni boshqarishning quyidagi tamoyillarini eng asosiylari sifatida qabul qiladi:

1. 
   ilmiylik;
   
2. 
   tizimlilik va komplekslik;
   
3. 
   yakka boshqaruv va kollegiallik;
   
4. 
   tartib va adolat;
   
5. 
   xodimlarni moddiy va ma’naviy rag‘batlantirish;
   
6. 
   tejamkorlik va samaradorlik;
   
7. 
   tashabbuskorlik va korporativ ruhiyat;
   
8. 
   vakolat va majburiyat.
   

Boshqaruvning ilmiylik tamoyili o‘zaklarning o‘zagidir. Amalda bu tamoyil, avvalo jamiyat rivojlanishining ob’ektiv qonunlari va fan-texnika yutuqlaridan xabardor bo‘lishni talab qiladi. Uning yordami bilan ishlab chiqarish va boshqaruvning zaruriy mutanosibligi ta’minlanadi, boshqaruv qarorlaridagi xatolar kamaytiriladi, og‘irlik markazi eng katta sifat va miqdor yutuqlariga erishishga o‘tkaziladi.

Ilmiylik tamoyili ishlab chiqarish masalalarini hal qilishda iqtisodiy-matematik usullardan keng foydalanish, boshqaruvning maqsadli-dasturiy usullarini amalga kiritish, zamonaviy elektron-hisoblash texnikasi va boshqaruvning avtomatlashtirilgan tizimlaridan foydalanishni ko‘zda tutadi.
Tizimlilik va komplekslilik tamoyili ilmiylik tamoyilining davomi bo‘lish bilan birga, o‘zining mustaqil ahamiyatiga ham ega. U boshqarilayotgan tizimning vertikal va gorizontal yo‘nalishlari bo‘yicha barcha xususiyatlarini qamrab olishni ko‘zda tutadi. Tizimlilik va komplekslilik tamoyili boshqaruv usullarining tarqoqlikdagi tamoyillariga hamda bir daqiqalik foyda va ehtiros tufayli yuzaga keluvchi qarorlarga qarshi qo‘yiladi. U ishlab chiqarishning bir maromda amalga oshirilishini ta’minlashga xizmat qiladi, ishlab chiqarish uchun qulay sharoit yaratadi.