Ish haqini tashkil etishning asosiy shakllari

II. 2. Ish haqini tashkil etish bilan bog’liq turli yondashuvlar 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona mehnatga haq to’lash shakllari, tizimlari va 
miqdorini, shuningdek boshqa qo’shimcha haq va ustama haqlarni respublika qonun 
hujjatlari asosida mustaqil ravishda belgilaydi. 
Ish haqi xodimlar daromadining asosiy manbasi hisoblanadi va korxona ishining 
pirovard natijalarini hisobga olgan holda ularning ishlab chiqarishga qo’shgan mehnat 
hissasi bilan belgilanadi. 
Ish haqi mahsulot ishlab chiqarish (ishlarni bajarish, xizmatlar ko’rsatish) xarajatla-
rining kattagina qismini tashkil etadi. Ish haqi ishlab chiqarish (muomala) chiqimlari-
ning bir qismi sifatida mahsulot tannarxini shakllantirishga va pirovardida
– korxona tomonidan foyda olinishiga ta'sir ko’rsatadi. Shuning uchun ish vaqtidan
tashqari mehnatga haq to’lash va bir me'yordagi ish sharoitidan boshqa chetga chiqish-
lar singari ish haqiga doir noishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish va ularga yo’l 
qo’ymaslikka e'tibor berish muhimdir. 

---

Korxona buxgalteriyasining muhim vazifasi - ish haqini to’g’ri hisoblash va uni o’z 
vaqtida berishdir. 
Ishchilarni ishga qabul qilish mehnat shartnomasi va u imzolangandan keyin korxo-
na rahbarining ishchini ishga qabul qilish to’g’risida imzolagan buyrug’i chiqarilishi 
bilan rasmiylashtiriladi. 
Korxona bo’yicha xodimlar jadvali ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi, unda barcha 
xodimlarning ro’yxati bo’lib, ular maoshining miqdori ko’rsatiladi. 
Xodimlar bo’limida har bir xodimga shaxsiy varaqa to’ldiriladi, rahbar xodimlar va 
mutaxassislarga shaxsiy varaqa yuritiladi. Har bir xodimga ishga qabul qilish paytida 
tabel raqami beriladi. Keyinchalik ish hajmi va ish haqini hisobga olishga doir barcha 
hujjatlarga ushbu raqam qo’yiladi.
Korxonaning buxgalteriya xizmati tomonidan har bir xodimga shaxsiy hisobvaraqa 
ochiladi, unda xodimning ish haqi to’g’risidagi ma'lumotlar oyma-oy jamlanib boriladi.