«ishlab chiqarish texnologiyalari» fakulteti «oziq-ovqat texnologiyasi» kafedrasi

Asbob, reaktiv va materiallar: 2-sinf laboratoriya tarozisi; maydalagich 0,5mm teshikli elak, 150-250 sm³ hajmli konussimon kolbalar, 50sm³ li byuretka kolba isitgich, 50-200sm³ li o'lchov silindrlari, sovitgich, suv yoki Komov nasosi; chinni hovoncha, zichligi 1,84 g/sm³ bo'lgan sulfat kislotasi, natriy gidroksidni 0.1N eritmasi, kaliy gidroksidni 33% li va 0,2% li, 0,1N eritmalari, mis sulfat; qizil metil filtr qog'ozi.
Ishning bajarilishi.Kunjaraning o'rtacha namunasidan 15gr atrofida namuna ajratib olinadi.Uni teshiklarining diametri 0,5mm bo'lgan elakdan o'tadigan darajagacha maydalanadi.Namunani elak ustida qolgan, qiyin maydalanadigan qismi, elakdan o'tgan miqdorga qo'shiladi.Keyin, shu massadan0,01gr aniqlikda tarozida tortib 5gr atrofida tortma olinadi. Uni konussimon kolbaga solib, ustiga 200ml 0,2%li natriy gidroksid eritmasi quyiladi. Kolba ichidagi modda sekin-asta aylantirib aralashtiriladi va 1,5 soatga tindirish uchun qo'yiladi.
Ko'rsatilgan vaqt o'tgandan keyin kolbadagi modda burmali filtr orqali filtrlanadi.(Agar filtrlash juda sekin borsa, u holda filtrlashni Byuxner voronkasida 1sm qalinlikdagi filtr qog'ozi orqali suv nasosi yordamida olib borish tavsiya qilinadi).
Suyuqlikni 75-80sm³ miqdori filtrlangandan so'ng, 25sm³ tiniq filtrat olinib, Kyeldal kolbasiga quyiladi. Unga 5sm³ konsentrlangan sulfat kislotasi, bir nechta qayta kristallangan mis sulfatini kristallari solinadi va kolba isitgichga qo'yiladi. Dastlab, kolbadan suv bug'lantiriladi, keyin havo rang tiniq suyuqlik hosil bo'lguncha organik moddalar kuydiriladi. Kuydirish tugagandan so'ng kolba sovutiladi, unga 75sm³ distillangan suv quyiladi va hosil bo'lgan ammiakni Kyeldal qurilmasida xuddi xom proteinning massa ulushini aniqlagandagidek haydaladi. Farqi shundan iboratki, qabul qiluvchi kolbaga byuretkadan 25sm³ 0,1N sulfat kislota eritmasi va 3-5 tomchi qizil metil, Kyel kolbasiga esa 30-40sm³ natriy gidroksidni 33% eritmasi quyiladi. Ammiakni haydash, qabul qiluvchi kolbadagi suyuqlikni hajmi 125-150 sm³ ga ko'payguncha olib boriladi.Shundan so'ng ammiak haydalishining to'liqligi lakmus qog'ozi yordamida tekshiriladi.Haydash tugagandan keyin qabul qiluvchi kolbadagi modda 0,1N kaliy gidroksid eritmasi bilan titrlanadi.Xuddi shu sharoitda nazorat tajribasi o'tkaziladi.
Eriydigan proteinni massa ulushi X₂(%da) quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi

bu yerda: V₁ - nazorat tajribasida 25 sm³ 0,1N sulfat kislota eritmasini titrlash uchun sarflangan 0,1N kaliy gidroksid eritmasini miqdori, sm³,

V2 - asosiy tajribada sulfat kislotaning ortiqcha miqdorini titrlashga sarflangan 0,1N kaliy gidroksid eritmasini miqdori, sm³;
K - 0,1N kaliy gidroksid eritmasiga tuzatma;
0,0014- 1sm³ 0,1N sulfat kislota eritmasiga mos keluvchi azot miqdori, gr;
200 - dastlabki eritmani hajmi, sm³,
25 - analiz uchun olingan eritmani miqdori, sm³;
6,25 - azot miqdorini proteinga qayta hisoblash koeffisiyenti,
m -tortmani massasi, gr.
Eriydigan proteinni massa ulushi xom proteinni umumiy miqdoriga nisbatan X₃ (%da) quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi.
X₃ = X_2* 100/X
bu yerda: X₂ - eriydigan proteinni massa ulushi, %;
X - kunjarani haqiqiy namligida xom proteinni massa ulushi, %.