Ищзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги фарьона политехника институти


Download 0.52 Mb.
bet11/27
Sana19.06.2023
Hajmi0.52 Mb.
#1602707
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   27
Bog'liq
iqtisodiy nazariya

ТАЯНЧ ИБОРАЛАР
Социал иктисодий тизимлар. Монотизм, политизм, аралаш иктисодиет, формация, ишлаб чикариш омилларининг бирикиши, ишлаб чикариш усули, иктисодий муносабатлар.
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ
  1. Раыобатнинг мохияти ва маысадини тушунтириб беринг.
  2. Раыобатчилик муносабатларининг ривожланиши ыандай босыичлардан иборат.
  3. Раыобат шаклларига тушунча беринг ва уларнинг хар бирига хос белгиларини кщрсатинг.
  4. Тармоы ичидаги ва тармоылараро раыобатнинг фарыини тушунтириб беринг.
  5. Нархнинг иытисодий мазмунини унинг вазифалари орыали тушунтириб беринг. Нарх асосий турларининг ыичыа тавсифини беринг.
  6. Соф раыобат шароитида нархнинг ташкил топиши механизмини тушунтириб беринг.
  7. Социал - иктисодий тизимларнинг мохияти ва умумий белгилари.

8. Социал - иктисодий тизим турлари ва уларни фарклантирувчи мезонлар.
9. Социал иктисодий тизимларнинг хусусиятлари.
10. Аралаш иктисодиет ва унинг куп укладли иктисодиет эканлиги.

МАВЗУ: БОЗОР ИКТИСОДИЕТИНИНГ МОХИЯТИ ВА БЕЛГИЛАРИ


РЕЖА
1. Бозор иктисодиети ва унга утиш зарурияти.
2. Бозор иктисодиетининг туб белгилари.
3. Бозор ислохотлари ва уларни гурухлаш.
4. Бозор инфра тузилмаси ва унинг бугинлари.
АДАБИЕТЛАР
1. И.А. Каримов. Узбекистон бозор муносабатларига утишнинг узига хос йули. Т. 1993
2. М.Расулов. Бозор иктисодиети асослари. Т. 1999 1.
3. К.Ю. Умаров ва б. Иктисодиети назарияси. Т. 1998 и.
4. А. Улмасов. Иктисодиет асослари. Т. 1997 и.
5. А.Улмасов, М. Шарифхужаев. Иктисодиет назарияси. Т. 1995 и.
6. Чжен В.А. Бозор ва очик Иктисодиет. Т. 1996 и.
Хозирги замон иктисодиети бозор иктисодиетидир.
Бозор иктисодиети эркин товар - пул муносабатларига асосланган, иктисодий монополизмнинг инкор этувчи, социал мулжалга, ахолини ижтимоий мухофаза килиш йуналишига эга булган ва бошкарилиб (тартибланиб) турувчи иктисодиетдир.
Бозор иктисодиетининг куйидаги субъектлари мавжуд:
A). Иктисодий мустакил мулк эгаси ехуд истеъмолчи булган айрим кишилар еки гурухлар.Уларга одатда елланиб ишловчилар, ер эгалари, капитал сохиблари, ишлаб чикариш воситаси эгалари киради. Улар тадбиркорлик килмаЙ, уз мулкидан даромад топади еки елланиб ишлайди;
Б). Фирма, корхона, хужаликлар, уларда банк булган тадбиркорлар. Улар фойда олиш йулида мустакил иш юритадилар, Ишлаб чикариш омилларини ишга соланадилар;
B). Давлат, аникроги, давлатнинг барча махкама - идора ташкилотлари. Улар хам ишлаб чикариш, хам истеъмол билан шугулланадилар, Бозор ва унда катнашувчилар фаолияти устидан назорат киладилар.
Бозор иктисодиетининг энг мухим белгиси - иктисодий плюрализм хисобланади, яъни мулк шакллари ва хужалик юритиш усулларининг турли -туман булишидир.
Бозор иктисодиети эркин иктисодиет. Бозор иктисодиети эркин булгани билан, у хар кандаЙ монополизмни инкор этади.
Бозор иктисодиетининг яна бир белгиси - нархларнинг либераллашуви, яъни нарх-навонинг эркин ташкил топишидир. Товарлар нархни давлат юкоридан белгиланади, нарх айрим ишлаб чикарувчи еки истеъмолчи тазйики остида шаклланмайди. Нарх бозордаги талаб ва таклифга караб, харидор билан сотувчини савдолашувига биноан бинога келади. Бозор муносабатига келишилган нархлар химзмат киладилар. Нарх пул билан улчанади. Бозор иктисодиети пулсиз булиш мумкин эмас. Пул иктисодий муносабатларининг асосий воситаси , иктисодиетда ута мухим роль уйнайди. Пул муносабатлари бозор иктисодиетининг ажралмас кисми хисобланади. Пуо обороти, пул эмиссияси, кадри - киймати, инфляция, валюта курси каби ходисалар иктисодий вазифаси кузгуси хисобланади.Бозор иктисодиети мослашувчан иктисодий тизимдир. У шароит узгаришларига дархол жавоб беради, нима етишмаса, шуни дархол ишлаб чикаришни таъминлайди. Энг мухим белгиларидан яна бири новацияга мойилликдир. У фан - техника янгиликларини дархол кабул килади, янги товарларни, янги технологияни ва ишлаб чикаришни бошкариш усулларини жорий этишни таъминлайди, чунки бу ракобатда ютказмаслик, яхши фойда куриш, обру-эътибор орттириш шарти булиб хизмат килади. Бозор иктиосдиетининг товарлар ва хизматлар тукинчилигини юзага келтиради, купчилик товарлардан энг яхшисини танлаб олган холда эхтиежини кондириш имконини беради.
Бозор муносабатлари иктисоднинг жадал боришини таъминловчи 3 та кучни юзага келтиради: 1) Иктисодий фаолият эркинлиги - бу уддабуронлик учун кенг имкония беради; 2) Ракобат кураш - бу ким узди коидасини юзага келтиради, новацияга (янгиликни жорий этишга) ундайди, техника-технологияни, мехнат унумдорлиги ва иш сифатини оширади. Каттик мехнат имтизомни жорий этади; 3) Даромадларни чекланмаслиги - бу кушимча даромад топишга интилишни пайдо этади.
Бозор ислохотлари халк иштирокида, лекин давлат томонидан ишлаб чикилган, бозор муносабатларининг шаклланитиришга каратилган чора ~ тадбирларни давлат назорати остида амалга оширилишидир. Ислохотлар куйидаги йирик гурухларга булинади:
1. Мулкий муносабатлар ислохоти.
2. Аграр ислохотлар.
3. Молия - кредит тизими ислохоти.
4. Ташки иктиосдий алокалар ислохоти.
5. Социал ислохотлар.

Download 0.52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling