İslam hukuk usulü II iKİNCİ BÖLÜM ŞER’Î delillerden çikarilan hüKÜmler

Teklîfî Hüküm İle Vaz’î Hüküm Arasındaki Fark 
Teklîfî Hükümler 
Vaz’î Hükümler 
1. İktizâ veya tahyîr söz konusudur.
Sebep, şart veya mâni’ söz konusu 
değildir. 
2. İktizâ veya tahyîr edilen fiil 
mükellefin gücü dâhilindedir. 
ٍرو ُد مق َمِب 
َّلِْإ َفيِلمكَت َلْ 
ٍرو ُد مق َمَو ٍرو ُد مق َم َنميَب 
َّلِْإ َريِيمخَت َلَْو 
Mükellefiyet ancak güç yetirilebilecek 
durumlarda yüklenebilir. 
Muhayyer bırakma da ancak güç 
yetirilebilecek iki şey arasında olabilir.
1. Sebep, şart veya mâni’ söz konusudur.
İktizâ veya tahyîr söz konusu değildir. 
2. Sebep, şart veya mâni’ mükellefin 
gücü dâhilinde olabileceği gibi, onun 
gücü hâricinde de olabilir. 
Gücün dâhilinde olan “
sebeb
”e örnek: 
Hırsızlık v.b. 
Gücün hâricinde olan “
sebeb
”e örnek: 
Güneşin batıya eğilmesi v.b. 
Gücün dâhilinde olan “
şart
”a örnek: 
Taharet v.b. 
Gücün hâricinde olan “
şart
”a örnek: 
Bulûğa ermek v.b. 
Gücün dâhilinde olan “
mâni
”ye örnek: 
Vârisin mûrisini öldürmesi v.b. 
Gücün hâricinde olan “
mâni
”ye örnek: 
Babalık vasfı, aybaşı v.b. 

---

TEKLÎFΠHÜKMÜN NEVİLERİ 
 
 
Yapılmasını 
Yapılmamasını 
T
alep edi
yor
 
Kesin ve 
bağlayıcı 
tarzda 
Îcâb – taleb-i edâ-yı fiil 
Vücûb – talebe bağlanan sonuç
Vâcib – talep edilen fiil  
Tahrîm – taleb-i terk-i fiil