İslam hukuk usulü II iKİNCİ BÖLÜM ŞER’Î delillerden çikarilan hüKÜmler

Örnek: keffaret ve nezirlerin edası 
M
u
k
ayye
t V
âc
ip
 
Mukayyet vâcip, şâriin, edâ edilmesi için 
belirli bir vakit tayîn ettiği vâciptir. 
َنَّيَع َو ُهَلمعِف ُعِرا
َّشلا َبَلَط اَم َوُه :ُُُدَّي َقُ ْلْاُ ُب ِجاَوْلا
اًنَّيَع ُم اًتمق َو ِهِئاَد
َ
ِلِ 
Vakit içinde ifâ ederse “edâ” denir. 
Vakit içinde tekrâr ifâ ederse “i’âde” denir. 
Vakit geçtikten sonra ifâ ederse “kazâ” denir. 
Nevileri:
Muayyen vakit, hem o vâcibe hem de o 
vâcip cinsinden başka bir ibâdetin 
ifâsına imkân veriyorsa müvessa’ vâcip 
denir. 
Örnek: beş vakit farz namaz
Muayyen vakit, o vâcip cinsinden başka 
bir ibâdetin ifâsına imkân vermiyorsa 
mudayyak vâcip denir. 
Örnek: Ramazan orucu 
 
Hem dar zamânlı vâcibe hem de geniş 
zamânlı vâcibe benzeyene zü’ş-
şebeheyn vâcip denir. 
Örnek: hac ibadeti 
 
Miktârının Belirli Olup Olmaması Açısından 
Muhaddet Vâcip 
Gayri Muhaddet Vâcip 
Muhaddet vâcip, şâriin, hakkında belirli bir 
miktâr tayîn ettiği vâciptir. 
اًرا َد مق ِم ُه
َ
ل ُعِرا
َّشلا َنَّيَع اَم َوُه :ُُُد َّدَحُ ْلْاُ ُب ِجاَوْلا
ا ًد َّد َح ُم 
Hükmü: Şâri tarafından belirlenen miktâr ifâ 
edilmedikçe mükellefin zimmetinden bu borç 
düşmez. Örnek: beş vakit namaz, zekat 
Gayri muhaddet vâcip, şâriin, hakkında 
belirli bir miktâr tayîn etmediği vâciptir. 
ُه
َ
ل ُعِرا
َّشلا ِنِ يَعُي ممَل اَم َوُه :ُُِدَّدَحُ ْلْاُُرْيَغُ ُب ِجاَوْلا
ا ًد َّد َح ُم اًرا َد مق ِم 
Hükmü: Mahkeme karârı veya borçlunun 
rızâsı olmaksızın zimmette sâbit olmamasıdır.