Hadislar – Qur’ondan keyingi mо‘tabar manba. - Hadislar – Qur’ondan keyingi mо‘tabar manba.
- Hadis – Muhammad payg‘ambarning aytgan sо‘zlari, qilgan ishlari, taqrirlari (kо‘rib qaytarmagan ishlari) yoki u kishiga berilgan sifatlarni о‘zida mujassam qilgan xabar va rivoyatlardir.
- «Hadis» sо‘zining lug‘aviy ma’nosi – «sо‘z, xabar, hikoya; yangi».
- Hadislar islom dini ta’limoti va qonunlari uchun, ba’zi mazhablar nazdida, Qur’ondan keyingi ikkinchi manba hisoblanadi. Hadislar tarkib jihatidan ikki qismdan: aynan xabar beruvchi matn va uni rivoyat qilgan roviylar zanjiri – isnoddan iborat.
- SUNNA, sunnat (arab. - odat, an’ana, xatti-harakat tarzi) - islomda musulmonlar uchun ibrat hisoblangan Muhammad (sav)ning sо‘zlari, amallari va xatti-harakatlari. Sunna muhadsislar istilohida, quyidagacha ta’rif qilinadi:
- “Paygambar (sav)dan asar bо‘lib qolgan gap, ish, taqrir, xalqiy (tana tuzilishi), axloqiy sifatlar va tarjimai holga tegishli ma’lumotlar “Sunnat” deyiladi.
- 1. “Gap” - bunga Paygambar (sav)ning turli holat va munosabatlarda gapirgan gaplari kiradi. Buni “qavliy (gap) sunnat” deyiladi.
- 2. “Ish” - Payg‘ambar (sav)ning qilgan ish-amallaridir. Misol uchun tahorat qilish, namoz о‘qish, haj qilish va b. Buni, “amaliy (ish) sunnat” deyiladi.
Hadislar о‘zidagi ma’lumot xarakteriga qarab, xilma-xildir: - Hadislar о‘zidagi ma’lumot xarakteriga qarab, xilma-xildir:
- al-hadis al-qudsiy (bu kabi hadisda ma’no – Allohdan, lafz – Payg‘ambardan deb hisoblanadi);
- al-hadis an-nabaviy (bunda ma’no ham, lafz ham Payg‘ambarniki deb hisoblanadi) va boshqalar.
- Hadis kо‘pincha sunna sо‘zi bilan ham yonma-yon keladi.
- Sunna sо‘zining lug‘aviy ma’nosi – «odat», «tariqa», «yо‘l» bо‘lib, istilohda Payg‘ambar odatlari, tutgan yо‘li, taqrir (kо‘rib qaytarmagan) va buyurgan ishlariga nisbatan ishlatiladi.
- Boshqacha qilib aytganda, bu istiloh Payg‘ambar turmush tarzini anglatadi.
- Imom at-Termiziy birinchilardan bо‘lib hadislarni sahih, hasan va zaif guruhlarga ajratgan olimdir.
- Vaqt о‘tishi bilan hadis ilmidagi terminlar taraqqiy etib bordi va bu sohada umumiy qabul qilingan shaklga keldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
