Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti transport vositalari gidravlik va pnevmatik jihozlari

Nazorat savollari:

1. 
   Gidrodinamik transformatorning tuzulishi?
   
2. 
   Gidrodinamik transformatorning ishlashi?
   
3. 
   Gidrodinamik transformatorning qo’llanilishi?
   
4. 
   Gidrodinamik transformatorning asosiy faktorlari nimalar?
   

Talabalar uchun topshiriq:
1-masala. Nasos parragi n₁=2000 ayl/daq aylanishlar soni bilan aylanganda N₁=8 kVt quvvat uzatadigan GT n₂=1500 ayl/daq da qancha N₂ quvvat uzatishini aniqlang.

	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
N1, kvt	10	8	9	11	12	6	7	7	12	11	9	9	6
n1, ayl/daq	1800	2300	1600	2100	2000	2000	1500	1600	1700	2000	2200	1600	2000
n2, ayl/daq	1500	1900	2100	2400	1400	1800	2000	2000	2300	1500	1500	2000	1800

2-masala. Nasos parragi n₂=2100 ayl/daq bilan aylanganda N₂=145 kVt quvvat uzatadigan GT ning faol diametri D₂= 328 mm bo‘lsa, n₁=1600 ayl/daq da N₁=130 kVt quvvat uzatadigan GT faol diametri D₁ qancha bo‘ladi?

	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
N1, kvt	10	8	9	11	12	6	7	7	12	11	9	9	6
n1, ayl/daq	1800	2300	1600	2100	2000	2000	1500	1600	1700	2000	2200	1600	2000
n2, ayl/daq	1500	1900	2100	2400	1400	1800	2000	2000	2300	1500	1500	2000	1800
D2	325	295	285	270	290	350	346	349	316	286	300	312	356

10-amaliy mashg’ulot
Tormoz tizimi pnevmatik yuritmasining asosiy parametrlarini aniqlash
Pnevmatik tormoz tizimi yuritmasini loyihalash hisoblarini bajarishda pnevmoapparatlarning ishchi xarakteristikalari, ya’ni pnevmoapparatga ta’sir qiladigan kiruvchi kattaliklar va ularga mos ravishda chiquvchi kattaliklar(bosim, kuch, surilish) berilgan bo’lishi kerak. Berilgan ishchi xarakteristikalardan loyihalanayotgan pnevmatik yuritmaning asosiy konstruksiyaviy parametrlarini aniqlab olish mumkin. Qo’shimcha ravishda shartlar va chegaraviy qiymatlar ham berilishi mumkin, masalan, tormoz pedaliga berishimiz mumkin bo’lgan maksimal kuch va maksimal surilish masofasi, pnevmo yuritma sezgirligi yo’qolishining chegaraviy sohasi va boshqalar.

10.1-rasm. Pnevmatik tizimining sxemasi. 1 – old g’ildiraklarning tormoz richaglari; 2 – tormoz silindrlari; 3 – oyna tozalagichlar; 4 – oyna tozalagich ventillari; 5 – havo bosimi manometri; 6 – bosim regulyatori; 7 – tormoz krani; 8 – havo ballonlari (resevir); 9 – orqa g’ildiraklarning tormoz richaglari; 10 – tormoz kameralari; 11 – birlashtiruvchi kallak; 12 – ajratish krani; 13 – stop-signalni yoqqich; 14 – havo olish krani; 15 – compressor; 16 – saqlagich klapani
Shunday qilib, masalan, tormoz kranini loyihalashda uning sxemasi tanlanadi va statik xususiyatlarni aniqlaydigan asosiy dizayn parametrlari hisoblaniladi: kran porsheni yoki diafragmaning diametri, kran prujinasining qattiqligi va dastlabki zo'riqishi, tormoz pedalining uzatish nisbati, kran prujinasining maksimal qisqarishi. Bunday holda, quyidagilar ko'rsatilishi kerak: pedalning maksimal harakatlanish masofasi, pedalga beriladigan maksimal kuch, qabul qilgichdagi (resiverdagi) maksimal havo bosimi, tormoz kranining sezgirligi yo’qotilish zonasi. Tormoz kranining o'tkazuvchanligi (o'tish qismlarining yuzasi, klapanning diametri) dinamik hisoblash bilan belgilanadi.
Loyihalash ishlari tormozlash kolodkalarini siquvchi kulachok validagi burovchi momentni aniqlashdan boshlanadi:

bu yerda, – siquvchi kulachok valining o’qidan siquvchi kuch ta’sir qiladigan chiziqqacha masofa.



10.2-rasm. Tormoz tizimi pnevmoyuritmasining hisobiy sxemasi: 1 – tormoz pedali; 2 – tormoz krani; 3 – tormoz kamerasi
Tormoz kamerasi yordamida tormozlashda shtokka beriluvchi kuch:

bu yerda, - siquvchi kulachok valining o’qidan tormoz kamerasining o’qigacha bo’lgan masofa. Tormoz kamerasidagi havoning bosimi quyidagi formuladan aniqlanadi:

bu yerda, – tormoz kamerasi diafragmasining aktiv yuzi.
Tormoz krani porshenidagi kuch kran bo’shlig’iga resevirdan keluvchi havo bosimiga va kran stakaniga ta’sir qiluvchi prujina kuchlaridan tashkil topadi:

bu yerda, – tormoz tizimi kranidagi stakan yuzi.
Tormoz pedalidagi kuch aniqlanadi:

bu yerda, va – pedal yelkalari.
Tormoz pedalining uzatish nisbati,

bo'lsa, tormoz pedalidagi kuch quyidagicha ko’rinishga ega bo’ladi:

Tormoz pedaliga ta’sir qiluvchi maksimal kuch yuk avtomobillari uchun bo’lishi kerak. Agar tormozlash uchun zarur bo’ladigan hisobiy kuch qiymati chegaraviy qiymatdan katta bo’ladigan bo’lsa tormozlashda kuchaytirgichlardan foydalanish zarur bo’ladi.
Pnevmatik tormoz yuritmasini dinamik hisoblash deganda tormoz pedalining keskin harakatlanishi paytida ijro etuvchi organlar va unga bog’liq ravishda harakatlanuvchi apparatlardagi havo bosimi vaqt oralig’ida o'zgarish xususiyatini aniqlash tushuniladi. Olingan bog'liqliklar tormoz yuritmasining dinamik xususiyatlari deb ataladi va uning tezligini, sinxronligini va boshqa xususiyatlarni aniqlashga imkon beradi.

Qr-codeni skanerlang va videoni tomosha qilib qo’shimcha ma’lumotlarga ega bo’ling