Issn 2181-2292 "солиқ ва ҳаёт" электрон илмий-оммабоп журнали

 
 
1-жадвалдаги маълумотларга таяниб хулоса қиладиган бўлсак, халқаро 
таснифлагичлар таълим дастурларини, шу жумладан касбий таълим соҳасидаги 
дастурларни тоифалаш ва баҳолаш учун асос бўлиб хизмат қилади. Уларнинг роли 

---

www.soliqvahayot.uz
III СОН. 2023 
232 
таснифлаш ва аккредитациядан ташқарида бўлиб, таълимнинг турли жиҳатларига, 
жумладан, харажатларни аниқлаш, сифат кафолати ва глобал тан олинишига таъсир 
қилади. Халқаро таснифлагичлар ва касбий таълим ўртасидаги ўзаро боғлиқликни 
тушуниш глобал миқёсда таълим сифати, таққосланувчанлиги ва долзарблигини 
таъминлаш учун жуда муҳимдир. 
Ўзбекистонда профессионал таълим тизими яхши йўлга қўйилган, бироқ у 
жадал ривожланаётган глобал муҳитга мослашишда қийинчиликларга дуч 
келмоқда. Сабаби мавжуд тизим, биринчи навбатда, анъанавий тармоқларга 
қаратилган бўлиб, касбий таълим билан боғлиқ харажатлар кўплаб интилувчан 
талабалар учун тўсиқ сифатида кўрилган.
Ўзбекистонда профессионал таълим харажатларини халқаро таснифларга 
мослаштириш сифатни яхшилашга олиб келиши мумкин. Профессионал таълим 
муассасалари глобал стандартларга жавоб бериш учун рағбатлантирилса, уларни 
ривожлантириш, инфратузилма ва тадқиқотларга сармоя киритилиши истиқболда 
фойда келтиради. 
Харажатларни халқаро меъёрларга мувофиқ равишда тўғрилаш касбий 
таълимни талабаларнинг кенг доираси учун янада қулайроқ қилиши мумкин. 
Ўзбекистон жаҳон иқтисодиётида янада рақобатбардош ўйинчи бўлишга 
интилаётган экан, касбий таълим харажатларини халқаро таснифларга 
мослаштириш глобал талабларга кўпроқ мос келадиган ишчи кучини етиштиришга 
ёрдам беради. Бу, ўз навбатида, хорижий сармояларни жалб этиш, инновациялар ва 
тадбиркорлик учун янада қулай муҳит яратиши мумкин. 
Келажакда профессионал таълим харажатларининг халқаро стандартларини 
қабул қилиш орқали Ўзбекистон халқаро таълим муассасалари билан ҳамкорликни 
осонлаштириши мумкин. Бунга талабалар ва профессор-ўқитувчилар алмашинуви 
дастурлари, қўшма тадқиқот лойиҳалари ва жаҳонга машҳур университетлар билан 
ҳамкорлик қилиш киради. 
Таълим харажатлари халқаро стандартларга мос келса, Ўзбекистон хорижлик 
талабалар учун янада жозибадор манзилга айланади. Бу халқаро талабалар оқимига 
олиб келиши мумкин, бу маданий хилма-хилликка ва таълим муассасалари учун 
даромад олишига ҳисса қўшиши мумкин. 
Касбий таълим харажатларини халқаро таснифларга мослаштириш 
истиқболлари истиқболли бўлсада, бир қатор муаммолар ва мулоҳазаларни ҳал 
қилиш керак. Таълим харажатларидаги тузатишлар профессионал таълим 
муассасалари ва талабалар учун иқтисодий жиҳатдан барқарор бўлишини 
таъминлаш, сифат ва арзонлик ўртасидаги тўғри мувозанатни сақлаш жуда 
муҳимдир. Ҳукумат ушбу ўзгаришларни самарали амалга оширишда ҳал қилувчи 
роль ўйнайди. Ўтиш жараёни муваффақиятли бўлишини таъминлаш учун у 
молиялаштириш ва сиёсатни ишлаб чиқиш нуқтаи назаридан ёрдам кўрсатиши 
керак. Ўзбекистонда профессионал таълим харажатларини халқаро талабларга мос 
равишда тартибга солиш пухта режалаштириш, ҳамкорлик ва сифатли таълимга 
интилиш талаб қиладиган мураккаб жараён ҳисобланади. Шу сабабли уни амалга 
ошириш учун маълум стратегия чораларни ишлаб чиқиш лозим бўлади, хусусан:
1. Кенг қамровли баҳолашни ўтказиш, яъни Ўзбекистондаги мавжуд таълим 
тизимини ҳар томонлама таҳлил қилиш, таълим сифати, инфратузилма, профессор-
ўқитувчилар малакаси ва жорий харажатлар таркибини баҳолаш лозим. 
2. Халқаро стандартларга нисбатан кўрсаткич, яъни профессионал таълим 
харажатларининг халқаро мезонлари ва стандартларини аниқлаш, кучли таълим 
тизимига эга мамлакатлардаги профессионал таълим муассасаларининг харажатлар 
тузилмаларини ўрганишни ўз ичига олиши мумкин. 

---

www.soliqvahayot.uz
III СОН. 2023 
233 
3. Аниқ йўл харитасини ишлаб чиқиш, яъни таълим харажатларини тузатиш 
учун аниқ ва батафсил йўл харитасини яратиш, халқаро талабларга 
мувофиқлаштириш учун зарур бўлган аниқ мақсадлар, муддатлар ва қадамларни 
кўрсатиш керак. 
4. Давлат маблағларини кўпайтириш, ҳукумат ўтиш жараёнини қўллаб-
қувватлаш учун етарли маблағ ажратиши керак. Бунга таълим муассасаларига 
субсидияларни кўпайтириш, инфратузилмага сармоя киритиш ва талабаларга 
молиявий ёрдам кўрсатиш киради. 
5. Ўқитиш сифатини ошириш учун профессор-ўқитувчиларни илмий даража 
олиш, конференцияларда қатнашиш ва тадқиқот ишларида қатнашишга ундаш. 
6. Турли хил ижтимоий-иқтисодий муҳитдаги талабалар учун таълимни янада 
қулайроқ қилиш учун мустаҳкам молиявий ёрдам дастурлари ва стипендия 
имкониятларини яратиш лозим. 
7. Давлат-хусусий шериклик асосида хусусий секторлар билан ҳамкорликни 
ривожлантириш. Бу соҳага тегишли ўқув дастурларини ишлаб чиқиш ва таълим 
муассасаларини молиявий қўллаб-қувватлашга олиб келиши мумкин. 
Шуни айтиш керакки, Ўзбекистонда профессионал таълим харажатларини 
халқаро талабларга мослаштириш кўп қиррали иш бўлиб, ҳукумат, таълим 
муассасалари ва турли манфаатдор томонларнинг келишилган саъй-ҳаракатларини 
талаб қилади. Сифат, қулайлик ва долзарбликка сармоя киритиб, Ўзбекистон ўзини 
глобал таълим шароитида рақобатбардош ўйинчи сифатида кўрсатиши мумкин ва 
натижада ўз иқтисодиёти ва бутун жамият учун фойда келтиради.