Istamov Shoxjahon Inovatsion ta'lim texnalogiyasining konseptual asoslari

Istamov Shoxjahon
1.Inovatsion ta'lim texnalogiyasining konseptual asoslari
Ta'lim texnologiyasining predmeti – ta'lim tizimini konseptual asoslariga dalil keltirishdan, maqsadlarni qo'yishdan, natijalarni shakllantirishdan, o'quv materialini tanlash va strukturalashtirishdan, ta'lim modelini tanlashdan, to ularni amalga oshirishgacha, ularning optimallik va samaradorlik darajasini baholashgacha loyihalashtirishdan tarkib topgan. Bizda ta'lim nazariyasi va amaliyotida o'quv jarayoniga texnologik xarakterni kiritish 50-yillardan boshlangan. Ular an'naviy o'qitish uchun texnik vositalar majmuasini yaratishda o'z ifodasini topgan. Hozirgi vaqtda pedagogik texnologiyaga oddiygina «o'qitishning texnik vositalaridan yoki kompyuterlardan foydalanish sohasidagi tadqiqotlar sifatida qaralmaydi: bu o'qitish samaradorligini oshiruvchi omillarni tahlil qilish va qo'llash yo'li bilan qo'llanilayotgan usullarni baholash vositasida ta'lim jarayonining tamoyillarini aniqlash va optimallashtirish usullarini ishlab chiqish maqsadidagi tadqiqotlardir». Ma'rifatli va rivodlangan mamlakatlarda muvaffaqiyat bilan qo'llanib kelinayotgan ta'lim texnologiyalarini o'rganb, xalqimizning milliy pedagogika an'analaridan hamda ta'lim sohasining shu kundagi holatidan kelib chiqqan holda O'zbekistonning milliy ta'lim texnologiyasini yaratish lozim. O‘zbеkistоndа kаdrlаr tаyyorlаshning milliy dаsturi: tаlim-tаrbiyani tubdаn islоh qilish ilg‘оr pеdаgоgik tеxnоlоgiyalаrni jоriy etish; tаlim bеrishning ilg‘оr pеdаgоgik tеxnоlоgiyalаrni, zаmоnаviy o‘quv-uslubiy mаjmuаlаri yarаtish vа o‘quv- tаrbiya jаrаyonini didаktik jihаtdаn tаminlаshgа bоg‘likligi ko‘rsаtilаdi. «Pеdаgоgik tеxnоlоgiya bilimlаrni o‘rgаnish yaxlit jаrаyonidа tаlim shаkllаrini оptimаllаshtirish, tеxnikаviy, insоniy imkоniyatlаr, ulаrning o‘zаrо hаmkоrligi аmаlgа оshirish mеtоdlаr tizimidir», -dеgаn xulоsаgа kеlinаdi.
Pеdаgоgik tеxnоlоgiya оmmаbоpligi ilmiy аsоslаngаnligi bilаn individuаl mаhоrаtdаn fаrq qilаdi. Yangi pеdаgоgik tеxnоlоgiya fаnini o’qitish mаqsаdi – bo‘lаjаk mutаxаssisgа аsоsаn tаlim –tаrbiya jаrаyonining lоyihаlаsh sаmаrаli mеtоd vа vоsitаlаrni tаnlаshgа o‘rgаtishdаn ibоrаtAvvalambor, «texnik texnologiya» va «pedagogik texnologiya» tushunchalarining mohiyatini aniqlaylik.
«Texnologiya» - yunoncha ikki so'zdan – «texnos» (techne) – mahorat, san'at va «logos» (logos) – fan, ta'limot so'zlaridan tashkil topgan. Bu ifoda zamonaviy texnologiya jarayonini to'liq tavsiflab berolmaydi. Texnologiya deganda sub'ekt tomonidan ob'ektga ko'rsatilgan ta'sir natijasida sub'ektda sifat o'zgarishiga olib keluvchi jarayon tushuniladi. Texnologiya har doim zaruriy vositalar va sharoitlardan foydalanib, ob'ektga yo'naltirilgan maqsadli amallarni muayyan ketma-ketlikda bajarishni ko'zda tutadi. Ushbu tushunchalarni o'quv jarayoniga ko'chiradigan bo'lsak, o'qituvchi (pedagog)ning o'qitish vositalari yordamida o'quvchi (talaba)larga muayyan sharoitlarda ko'rsatgan tizimli ta'siri natijasida ularda jamiyat uchun zarur bo'lgan va oldindan belgilangan ijtimoiy sifatlarni intensiv tarzda shakllantiruvchi ijtimoiy xodisa, deb ta'riflash mumkin. Ta'lim jarayoni samaradorligini oshirish vositalaridan biri zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish hisoblanadi.
So'nggi o'n yillikda, ta'lim tizimiga qo'yilgan vazifalarni hal qilishga qaratilgan ulkan ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilganda, turli xil pedagogik texnologiyalar tavsiflanadi:

• 
  Ko'p bosqichli o'qitish texnologiyasi;
  
• 
  Modulli o'rganish texnologiyasi;
  
• 
  Texnologik loyihalarni loyihalash;
  
• 
  Shaxsga yo'naltirilgan texnologiya;
  
• 
  Sog'liqni saqlash texnologiyasi;
  
• 
  Ta'lim biznes o'yin texnologiyasi;
  
• 
  Ta'lim texnologiyalari muammolari;
  

Ushbu texnologiyalarning barchasi nafaqat o'quv, balki maktabda, sinfda tarbiyaviy ishlarni tashkil qilish uchun ishlatiladi.
To'garaklar, sektsiyalar, to'garaklar faoliyatida differentsial ta'lim texnologiyasi qo'llaniladi. Texnologiyaning maqsadi buxgalteriya hisobi individual xususiyatlar ushbu shaklda bo'lgan talabalar alohida ish uchun har qanday xususiyatlar asosida guruhlanganlarida. Masalan, raqsga tushadigan bolalar raqs to'garagiga borishadi, vokal, xor ijro etishadi.
Maqsad - bu o'qishning tabiiy tabiati, bola uchun maktab - bu ijtimoiy hayot uchun qulay joy, ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish va amalga oshirish.
Jamoa ijodiy ishlari ushbu texnologiyadan foydalanishni o'z ichiga oladi.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) alohida e'tiborga loyiqdir.
interfaol mashg'ulotlar va laboratoriya ishlari, multimediya prezentatsiyalari - dars va sinf xonalarida keng qo'llaniladi. ota-onalar uchrashuvlari va kechqurun. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanmasdan biron bir seminar, biron bir pedagogik kengash o'tkazilmaydi.
Ta'limning yangi texnologiyalarini joriy etishni ta'minlashda asosiy vazifa professor-o'qituvchilar zimmasiga tushadi.