Ix bob. Ionlashtiruvchi nurlanishlar va ularning xususiyatlari

SHaharlar nomi
O‘rtacha yillik doza mzv
Olma-ota (Qozog‘iston)
Astraxan (Rossiya)
Vilnyus (Latviya)
Erevan (Armaniston)
Kishenyov (Moldova)
Ramser (Eron)
Moskva (Rossiya)
Sankt-Peterburg (Rossiya)
Riga (Litva)
Tallin (Estoniya)
Tamilnad (Hindiston)

YUqori radioaktiv fonga ega bo‘lgan hududlarga Texas shtati (AQSH), Ural, Magnitogorsk, Krasnoyarsk (Rossiya) shaharlarini misol qilib ko‘rsatish mumkin. Bu hududlarda radiatsion fon miqdori ham ancha yuqori, tabiiy fonning miqdori 20-25 marta me’yordan ortiq. Bu radioaktiv nuklidlar uran – toriy oilasiga mavjud bo‘lib, ko‘p hollarda α-aktiv nurlanishlar manbaidir.

Anomal territoriyalar bilan birgalikda doimiy tabiiy radiatsion ta’sir – Quyoshda bo‘ladigan davriy o‘zgarishlar (11 yillik sikl) natijasida har 11 yilda sayyoralararo fazoga yig‘indi quvvati juda katta bo‘lgan (10²⁵joul gacha) elektronlar va protonlar oqimi chiqarib yuboriladi. Natijada Erning nihoyatda katta geomagnit maydonini va radiatsion belbog‘ini hosil qiladi.Boshlang‘ich energiyasi 500 Mev dan yuqori bo‘lgan protonlar oqimi quyosh aktivligi eng yuqoriga chiqqandan so‘ng ba’zi bir muddat kechikib Er sirtida qayd qilinadi. YUqori intensivlikli Quyosh chaqnashlari davrida neytronlar oqimining zichligi normal korpuskulyar oqimlardan 1000 martalab katta bo‘lgan, kichik aktivliklar davrida esa 100 martagacha katta bo‘lishi mumkin.