Ызбекицон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги


-маъруза Мавзу: Ы=увчилар маданияти шакллантириш


Download 0.58 Mb.
bet22/46
Sana31.03.2023
Hajmi0.58 Mb.
#1313103
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   46
Bog'liq
педагогик махорат

9-маъруза
Мавзу: Ы=увчилар маданияти шакллантириш
жараёнини ташкил этиш
Ы=ув модуллари:
1. Миллий ишчи ходимларни тайёрлашдаги маданий омиллар.
2. Мущандис-педагоглар жамоаси фаолиятини ташкил этиш.
3. Ы=увчиларда шахс маданияти шакллантириш ва ривожлантириш.

Щозирги ижтимоий-сиёсий, и=тисодий ызгаришлар даврида ва жамиятнни инсонпарварлаштириш шароитида щунар-техника таълимини ривожлантиришнинг ырни бе=иёс даражада ортиб бормо=да.


Жумладан, фаолият кырсатаётган щунар-техника таълим тизимининг ма=садлари =уйидагилардан иборат:
1. Инсоннинг =изи=иш ва =обилиятига кыра, малака даражасини олиши, касбга эга былиши учун шароит яратиб бериш ва кейин ишлаб чи=аришга жалб =илиш.
2. Ишлаб чикариш муассасаларини ю=ори малакали, илмий-техник тара==иёт талабларига жавоб берувчи, кенг политехник билим доирасига эга былган, ыз касбини севган мутахассислар билан таъминлаш. Хал= хыжалигининг жорий ва ици=бол эщтиёжларини =ондириш.
3. Жамиятни ижтимоий фаол, умуминсоний =адрият ва \ояларига эга былган ишлаб чи=ариш ва ишлаб чи=ариш муносабатларини ызгартира оладиган, бош=ара оладиган, ыз Ватани ва хал=и та=дири, корхона фаолияти, ыз мехнити натижаларига жавобгарликни щис кила оладиган ижодкор аъзоларни тарбиялаш.
Щунар-техника таълимининг ма=садлари шахс, щунар билим юрти битирувчиси ишлайдиган корхона ва умуман жамият манфаатларини кызланган щолда ы=увчиларни касбга тайёрлаш ва тарбиялаш ишларининг мазмуни, шакли, усули ва воситаларини =айта кыриб чи=иш. Энг аввало, жамият ва ишлаб чи=иш талабларига жавоб берувчи тарбия жараёнини ани= вазифаси хамда ишчи, ходимни-шахсни вояга етказувчи ва ривожлантирувчи дацур лозим булади. Маълумки, янги турдаги ы=ув муассасалари (лицей, коллеж)да щунар (касб)га тайёрлаш, битирувчилар ырта бы\ин мутахассислари былиб, фа=ат касбий билим, кыникма ва малакага эга былмасдан щаётий маданият асосларини эгаллашлари лозим.
Сщахс маданияти-былажак миллий ишчи ходимларининг (интеллектуаллик) а=ллилиги, ташкилий ва ижодкорлик =обилияти, интизомлилик ва ишбилармонлиги, ызини тутиб олганлиги, масъулиятлилик ва миллий рущнинг мавжудлиги, ишлаётган фирма (корхона) жамоасига ва жамиятга муносиблиги каби мущим ижтимоий сифатларнинг таркиб топиши ва ривожланишнинг асосидир. Сщахсга танг олинган тажрибани ыргатиш фаолиятнинг щар хил шакл ва усулларига ы=итиш, шунингдек, маълум ма=садга йыналтирилган тарбия таш=и мущитнинг кенг кыламдаги таъсири остида амалга оширилади. «Тарбия» ва «жамиятга мослашиш» тушунчаларининг мощияти ва ызаро бо\ли=лиги (маданият) тушунчасини очиб бериш учун имконият яратади.
Ишчи-ходимларнинг шахсий маданиятини таркиб топтириш ва ривожлантириш муаммоси Ырта Осиё хал=лари учун янги пайдо былаётган тад=и=от эмас. Чунки шу юртнинг Беруний, Ибн Сино, Форобий каби =омусий алломалари таълимнинг рущий-маънавий мазмунининг ызига хос хусусиятларини ажратиб беришган. Тусийнинг «Таълим олувчиларга йыри=нома» асарида эса такомиллашган шахс ва ыз ишининг уцасини шакллантиришни таъминловчи 14 та хусусият айтиб ытилган. Булар, чидамкорлик, мыътадил ызаро ёрдам ва дыцона муносабат, одамийлик, сахийлик, мулойимлик, олийжаноблик ва бош=алар, Форобийнинг фикрича илмга эга былиш бир =аторда ю=оридаги хусусиятларга щам эга былиш кишини ща=и=ий инсонга айлантиради.
Беруний инсонни бащолаш мезони иш ва мещнатидалигини кырсатиб, «Щар бир одамнинг бащосси-ыз ишини ажойиб бажаришидадур»-деб ёзади.
Х асрнинг иккинчи ярмида бир гурущ олимлар, файласуф ва дин арбоблари «Покланиш биродарлари» деб номланган диний-фалсафий мактаб негизида ыша даврда мавжуд былган щар бир щунар учун «Рисола», яъни миллий щунармандчилик маданиятини шакллантириш, ривожлантириш, ташщис (диагноцика) этиш ва бащолаш быйича ызига хос дацурини ишлаб чи=илган.
Ушбу «Рисола» да щунармандчиликнинг вужудга келиш тарихи, бюылажак уцаларга =ыйиладиган ащло=ий талаблар ты\рисида ёзилиб, авлоддан-авлодга щунармандчиликнинг ащло=ий талаблар ты\рисида ыргатиш яхши ниятда о=со=оллар томонидан фотища ор=али амалга оширилганлиги айтилган. Бу эса щунарни =абул =илиб олаётган былажак уцадан нафа=ат кыникма ва малакаларни талаб этган, балки щунармандчилик маданиятини, хал= анъанасини са=лашга масъулият юкланган.
«Рисола» нинг тахминий тузилиш тизими быйича ытказилган сыров ва сущбатлар натижаси шуни кырсатадики, щозир щам Х аср аввал ёзилган «Рисола» дагидек иш юритилмо=да.
«Рисола» да айтилишича, щунармандни муца=ил фаолият кырсатиши учун рухсат беришдан олдин =уйидагиларни ани=лаб олиш лозим:
касб-щунарга былган =изи=ишини;
ызидан сынг келажак авлодга нималар =олдиришини ицашини?
Унинг билими хал==а нималарни беради?
Касбнинг мощияти ва мазмуни нималардан иборат?
У ызига ишонадими?
Булардан таш=ари, шахснинг билим ва малкасига бащо бериш, муца=ил ишлаш учун тайёргарлик даражасини ани=лашни таклиф этиш лозим ва нищоят касбий билим ва малакасига бащо бериш мумкин былади.
Сщахс маданияти-бу инсониятнинг маданий мероси-умуминсоний =адрияти ва ащло= =оидаларининг, щар хил турдаги ижтимоий ащамиятга эга былган фаолият ва шахслараро ало=а шаклларини ызлаштириш даражасидир.
Былажак ишчи шахсини таркиб топтиришда =атнашувчи маданият белгиларининг барчасига тыхталиб ытиш имкониятига эга былганлигимиз сабабли, асосийлари щисобланган касб маданияти, сиёсий маданият, рущий-маънавий маданият, шахслараро ало=а маданияти кабиларни ажратиб кырсата оламиз.



Download 0.58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   46




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling