Ызбекицон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги


-маъруза Мавзу: Нут= одоби. Овоздан фойдаланиш ва нут= техникаси


Download 0.58 Mb.
bet33/46
Sana31.03.2023
Hajmi0.58 Mb.
#1313103
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   46
Bog'liq
педагогик махорат

13-маъруза
Мавзу: Нут= одоби. Овоздан фойдаланиш ва нут= техникаси.
Ы=ув модуллари:
1. Нут= одоб.
2. Овоздан фойдаланиш.
3. Нут= техникаси.
1. Нут= одоби
Нут= одоби инсоннинг умумий ахло=ини белгиловчи асосий мезондир. Ырта Осиёда ахло=ий тарбия ыз анъаналарига эгадир. Ахло= ща=идаги ибратли фикрлар =адимий туркий ёдномаларида, буюк алломаларимизнинг асарларида ва бош=а ёзма ёдгорликларда бизгача етиб келган.
Ащло= фан сифатида ырта асрларда юзага келди. Бу фаннинг ыз олимлари пайдо былди, назарияси яратилди. Ибн Муснавейх, Форобий, Ибн Сино, Насриддин Тусий, Жалолиддин Давоний, Сабзаворий, /иёсиддин Мансур кабилар ащло= фанининг мавзуи, вазифалари, ма=садини назарий ва амалий асослаб бердилар. Афсуски, кып йиллар давомида бе меросни ырганиш, оммалаштиришга имкон былмади. Жуда кып йирик олимларимиз щамон хал= учун номаълум былиб келмо=да. Аслида эса деярли щамма даврларда бу фан тар==ий этиб борди, янги-янги асарлар пайдо былди; ащло= ва таълим-тарбия сощасида илмий тад=и=от олиб борган жуда кып олимлар етишиб чи=ди. +атор мутахассисларнинг асарлари асоссиз равишда ырганилмай келинди.
Кишининг одоби энг аввало, унинг нут=ида кыринади. Нут= одоби нима? Нут= одоби деганда айтилиши зарур былган хабарларни, тингловчини щурмат =илган щолда, унинг кынглига мос, адабий нормадаги ифодалар билан етказиш тушунилади. Щар =андай хунук хабарни щам тингловчига беозор етказиш мумкин. Бунинг учун сызловчи тилни, адабий тил нормаларини мукаммал билиши лозим. Мулойим, ё=имли, ободли сызлаш щам ыз-ызидан пайдо былмайди. Унга ёшликдан онгли маш=лар =илиш, тилнинг лу\ат бойлигини эгаллаш, бу борада нут=и ибратли кишиларга та=лид =илиш, улардан ырганиш ор=али эришилади. Ы=увчи учун энг яхши намуна бу ы=итувчи нут=идир. Буни ы=итувчи щар доим ызида щис этиб туриши, ыз нут=ида щеч ва=т одоб-ащло=, нут= маданияти нормаларидан чи=маслиги лозим.
Нут=ий муомала саломлашишдан бошланади. Саломлашишдаги хушмуомалалик ундан кейинги яхши сущбатга дебоча былади. Тингловчида яхши кайфият пайдо =илади. Агар саломлашиш =уру=, илтифотсиз былса, кейинги сущбатга салбий таъсир этиши мумкин. Кып асрлик одатий анъаналаримизга кыра, «Ассалому алайкум» нинг жавоби «Ваалайкум ассалом» дан иборат. Кейинги даврларда ёшлар орасида салом щам, алик щам тымто=лашиб кетди, яъни салом бериш учун щам, алик олиш учун щам «салом» сызи ишлатиладиган былди. Бу тарихий анъаналаримиздан четлашишдир.
Маданиятли киши ыз айбини быйнига ола билиши, айби учун кечирим сырашни щам билиши зарур. Ыз айби учун кечирим сыраш, ыз \урурини ерга уриш эмас, балки одоблилик, хушмуомалалик аломатидир. «Кечирасиз, мендан ытибди» ёки «Авф этинг, бундан сынг такрорланмайди» дейиш билан киши ызининг одоблилигини намойиш этади, холос.
Етук кишига хос фазилатлардан яна бири хайрлашув одобидир. Тилимизда хайрлашишда ишлатиладиган «Хайр, со\ былинг», «Хайр, кыришгунча», «Хайр, омонликда кыришайлик» каби таъсирчан иборалар мавжуд. Ы=итувчи синфдан чи=аётганда «Хайр, со\ былинглар», «Хайр, яхши =олинглар» иборасини ишлатса, ыринли былади.
Болага яхшилик =илган, айтилган юмушни, илтимосни бажарган кишиларга миннатдорчилик билидириш одобини щам ыргатиб бориш лозим. Тилимизда ра\батлантиришни, миннатдорчиликни ифодалайдиганчиройли ифодалар бор. Уларни кундалик муомалага киритиш, ыз ырнида ишлатиш киши хул=ини на=адар безайди. Ы=итувчи топшири=ни яхши ытгана ы=увчиларни «»офарин», «баракалла», «ращмат», «отангизга ращмат», «миннатдорман» каби сызлар билан ра\батлантириш мумкин.



Download 0.58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   46




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling