Ызбекистон Республикаси Олий ва Ырта махсус Таълим Вазирлиги

Ishni bajarish tartibi: 50 ml o’lchov kolbasiga berilgan kontrol eritma tayёrlangan hromatografik kolonkadagi anionitdan 1 sekundda bir tomchi tezlik bilan o’tkaziladi. Kolonkadan tomgan NaOH 100 – 200 ml.li o’lchov kolbasiga yiғiladi. Undan keyin anionit bir necha marta distillangan suv bilan yuviladi. Yuvilgan eritmadan probirkada bir necha tomchi olib OH^- to’la desorbciyalanganligi 1-2 tomchi fenolftalein ta`sir ettirilib tekshiriladi. Olingan NaOH eritmasi standart 0,1 n HCl (H₂SO₄, H₂C₂O₄) eritmasi bilan potensiometrik titrlash ёki yuqori chastotali titrlash usuli bilan titrlanadi. Titrlash natijalari asosida KCl ning miqdori quyidagi formula bilan Hisoblanadi.
 ^Vук 

V
^mNaCl ^{ Э}NaCl ^{ V}NaCl ^{ N}кисл ^{  }
 ⁿ 
Vu.k. – aniqlanadigan eritmaning umumiy hajmi (ml) ;
Vn – titrlash uchun olingan eritma hajmi (ml).

4. - ish. Qoғoz hromatografiyasi usuli bilan aminokislotalar aralashmasini identifikaciyalash.

Aminokislotalar aralashmasini ajratish, ularni o’zaro aralashmaydigan ikkita eruvchida taqsimlanishiga asoslangan. Aralashmani identifikaciyalash har bir aminokislotaning taqsimlanish koefficentiga asoslangan.
Kerakli reaktiv va jihozlar:

1. 
   hromatografik qoғoz;
   
2. 
   n-butil spirt;
   
3. 
   sirka kislota;
   
4. 
   ningidrin;
   
5. 
   aceton;
   
6. 
   aminokislotalar .
   

Hromatografik qoғozni tayёrlash. Aminokislota aralashmasini ajratishda 1-chi va 2-chi raєamli hromatografik ёki filtr qoғoz ishlatiladi. Qoғoz 2 n HCl bilan, keyin 0,5 n ishqor eritmasi bilan yuviladi. Ortiqcha ishqor distillangan suv bilan neytral (pH=7,0-7,5) bo’lguncha yuviladi va quritiladi. Agar qoғozda oғir metall ionlari bo’lmasa, qoғozni yuvish shart emas.
Erituvchi (harakatchan faz) – sifatida n – butil spirt: sirka kislota: suv (4:1:5) ishlatiladi. Aralashma 1-2 min yahshilab aralashtiriladi, tindirgandan keyin qavatga ajraladi.
Rang beruvchi modda (ochiltiruvchi) – sifatida ningidrinning suvsiz acetondagi 0,2 % li eritmasi ishlatiladi (200 mg ningidrin 100 ml toza acetonda eritiladi). Eritma qora idishda saqlanadi.
Standart aminokislota eritmalari – sifatida 0,01 m toza aminokislotalarning suvdagi ёki 10 % li izopropil spirt dagi eritmasi ishlatiladi. 10 ml 0,01 m aminokislota eritmasini tayёrlash uchun (23-jadvalga qarang) analitik tarozida aminokislotadan namuna o’lchab, suvga ёki 10 % li izopropil spirtda
eritiladi. Tirozin kislotaning to’liq eritishi uchun eritmaga 0,1 n HCl dan oz miqdorda qo’shiladi.
23-Jadval

Aminokislota nomi	Namuna miqdori, mg	Aminokislota nomi	Namuna miqdori, mg
Alanin	8,9	Lizin	18,1
Arginin	21,0	Metionin	14,9
Asparagin	13,3	Prolin	19,0
Valin	11,7	Serin	10,5
Gistidin	22,7	Tirozin(0,005 meslatma uchun)	9,0
Glicin	7,5	Trenonin	11,9
Glutamin	14.4	Triptofan	20,4
Izoleycin (leycin)	13,1	Fenilalalin	15,1
		Cictin	23,8

Tekshirishda olinadigan eritmalar. Ajratishda quyidagi aminokislotalarning aralashmalari olinadi:

1. 
   gistidin, glicin, valin, izoleycin (ёki leycin);
   
2. 
   arginin, glutamin, alanin, metionin;
   
3. 
   lizin, serin, tirozin, fenilalanin;
   
4. 
   cistin, asparagin, tirozin, prolin, triptofan.