Ызбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

Маромийлик ҳисобига ишлаб чиқарилган
маҳсулот ҳажми

Мрқ------------------------ х 100

Режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим
бўлган маҳсулот ҳажми
+уйида маҳсулот ишлаб чиқариш маромийлиги таҳлили берилган (5-жадвал). Корхонада DEL русумли телевизорлар ишлаб чиқариш режаси 110% га, LG русумли телевизорлар ишлаб чиқариш режаси 106% га, DEWOO русумли телевизорлар ишлаб чиқариш эса 103% га бажарилган. Ишлаб чиқариш маромийлигини ҳисобга олган ҳолда маҳсулот ишлаб чиқариш режасининг бажарилиши эса 93 (DELL), 91 (LG), 82 (DEWOO) % га тенг бўлган. Жами маҳсулот ҳажми бўйича маромийлик коэффициенти 0,88 га ёки 88 % га тенг бўлган.

5-жадвал
Маҳсулот ишлаб чиқариш маромийлиги таҳлили

Ўн кунликлар	DEL телевизори		LG Телевизори		DEWOO Телевизори		Жами
	режа	ҳақ.	Режа	ҳақ.	режа	ҳақ.	Режа	ҳақ.
1	2	3	4	5	6	7	8	9
Биринчи	100	80	150	110	200	150	450	340
Иккинчи	100	150	150	160	200	140	450	450
Учинчи	100	100	150	210	200	330	450	640
Жами	300	330	450	480	600	620	1350	1430
Маромийлик ҳисобига иш-лаб чиқарил-ган маҳсулот	х	280	Х	410	х	490	х	1200
Маромийлик коэффициенти	х	0,93	Х	0,91	х	0,82	х	0,88
Ҳақиқатан режа бажа-рилиш коэф.	х	1,10	Х	1,06	х	1,03	х	1,06

Ишлаб чиқариш маромийлиги ўзаро боғланиш ва меҳнат тақсимотидаги корхоналар фаолиятини тўғри ҳамда бир текисда йўлга қўйишда, шунингдек, барқарорликни таъминлашда муҳим омил ҳисобланади.

Маҳсулот сифати таҳлили. Маҳсулот сифати ишлаб чиқариш самарадолрлигини оширишнинг муҳим шартларидан бири ҳисобланади. Сифат деганда маҳсулотнинг товарлилик даражаси ва унинг харидорлар дидига юқори таснифий белгиларга эгалигига айтилади. Товарлилик даражаси унинг таклиф элементи сифатида ўз харидорига эга эканлигини, таснифий белгилари эса техник-иқтисодий, социал-иқтисодий, экологик-иқтисодий белгиларнинг мувофиқлигини ҳарактерлайди.
Бозор иқтисодиёти шароитида маҳсулот сифатини яхшиланиши маҳим аҳамият касб этади. Маҳсулот сифатини ошириш реализция жараёнини тезлаштиради, маҳсулотга бўлган талабни тўлароқ қондиради, товар пул муомаласини тезлаштиради, экспорт имкониятларини оширади. Маҳсулот сифати кўрсаткичлар системаси билан ўлчанади. Характерли ҳоссàларèга кўра ўз белгиланган ҳоссасига лойиқлиги, пишиқ пухталиги, чидамëèлиги, стандартга мослиги кўрсаткичларига кўра фарқланади.
Сифатни яхшиланиши ишлаб чиқарилган маҳсулотни қиймат шаклида ортишига, фойдани кўпайишига олиб келади.

• 
  ìàҳñóëîò ñèôàòèíè èôîäàëîâ÷è êўðñàòêè÷ëàð тизими бўлиб:
  
• 
  æàìè èøëàá ÷èқàðèøäà ÿíãè ìàҳñóëîò óëóøè;
  
• 
  àòòåñòàöèÿäàí ўòãàí âà ўòìàãàí ìàҳñóëîòëàðíè òóòãàí óëóøè;
  
• 
  îëèé íàâ (êàòåãîðèÿ)äàãè ìàҳñóëîò óëóøè;
  
• 
  æàҳîí ñòàíäàðò òàëàáëàðèãà æàâîá áåðàäèãàí ìàҳñóëîò óëóøè.
  

Маҳсулот сифатини икки категория бўйича таркиблаш мумкин:

• 
  олий сифат категорияси;
  
• 
  биринчи сифат категорияси
  

Олий категориядаги маҳсулот деб ўзимизнинг ва халқаро сифат белгисига эга бўлган маҳсулотларга айтилади. Биринчи сифат категориясидаги маҳсулот деб давлат сифат белгисидаги ҳамда барча талабларга (ўзимизнинг ва чет эллик истеъмолчиларнинг талабларига) жавоб берувчи маҳсулотлар тан олинади. Таҳлилда маҳсулотлар сифат белгиси асосида таққосланувчи бирликларнинг мутлақ ва нисбий ўзгаришларига баҳо берилади. Жами маҳсулот таркибида олий сифат ва биринчи сифат маҳсулотлари салмоғининг йиллар бўйича ўзгаришларига баҳо берилади. Маҳсулот сифатига баҳо беришда баллар тизимидан фойдаланиш, сифат коэффициентларини қўллаш, ўртача навлилик даражаларини аниқлаш ҳам муҳимдир (6-жадвал).

6-жадвал