Ызбекистон республикаси олий ва

Muhokama uchun savollar:
1. Maqollar ko’chma ma’noda ham ishlatilishi mumkinmi? Misollar keltiring.
2. Ibratli so’zlar qachon maqolga aylanishi mumkin?
3. Bola ta’lim-tarbiyasida maqollarning o’rni qanday?


2-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi:
Maqollarning mazmuniga ko’ra turlari, ular mazmun jihatdan tasdiqni yoki inkorni bildirishi haqida tushuncha berish.
Identiv o’quv maqsadlari:
1. Maqollarning mazmunga ko’ra turlarini aytib beradi.
2. So’z ko’rki maqol ekanligi masalasiga alohida e’tibor beradi.
3. Maqollarning tarbiya vositasi ekanligini isbotlab beradi.

2-asosiy savolning bayoni:

Maqollar mazmuniga ko’ra keng manoni bildiradi, ana shu xususiyat maqollarga keng semantik ko’chimlar imkoniyatini beradiki, bir maqolningjamiyat taraqqiyotining turli bosqichida turlicha ishlatilib kelingan. Maqollardagi bu xususiyat ularga umrboqiylik bag’ishlaydi. O’zbek xalq maqollarining ko’pchiligi mehnatkash xalq tomonidan yaratilgan. Maqollar xalq hayotini, uning turmushini, orzu - intilishini, dunyoqarashini ko’p asrlik tajribalari orqali xalqimizning axloqiy estetik normalarini o’zida aks etadi: «Bilimsiz birni engar, bilimli mingni ».
Maqollar vatan, vatanparvarlik, inson – insonparvarlik, mehnatsevarlik, adolatparvarlik, hunarli, mehr-oqibatli, ota – onaga hurmat, yorga sadoqat mavzularni ko’proq kabi o’zida mujassamlashtiradi. Maqollarning muhim xususiyatlaridan biri shundaki, u yo tasdiqni, yo inkorni bildiradi: «Aytar gapni ayt, aytmas gapdan qayt», «Husnli tuyda kerak, muhabbat kunda kerak » Haqiqiy xalq maqolida mehnatkash xalq ideallari aks etgani uchun ham har bir shaxsni, mehnatkash xalqni, vatanni, adolat va sadoqatni, mardlik va qahramonlikni, insonparvarlik, to’g’rilik, halollik, omonatga xiyonat kilmaslik, mehr -muhabbat, ota-ona hurmatini joyiga qo’yish singari insoniy fazilatlar ulug’lanadi: «Vatan gadosi bo’lguncha, kafan gadosi bo’l», «Mard yiqilsa maydonda qoladi, to’g’ri yurgan kiyikning ko’zidan boshqa o’qi yo’q», «Oshing halol bo’lsa, ko’chada ich», «Ota rozi xudo rozi» maqollari tarbiya vositasi hamdir. Hayotdagi yaramas illatlarni keskin qoralash, insoniylikni ulug’lash ko’pchilik maqollarda uchraydi. Bunday maqollarning axloqiy - tarbiyaviy tasiri ijtimoiy hayotdagi jami yaramas. xatti – harakatlarni inkor etish orqali ifodalanadi. «Dangasaga ish buyursang senga aql o’rgatar», «Gap desang qop-qop, ish desang Samarqanddan top», «Dangasaning vaji ko’p, ohangsizning avji».
Maqollarda butun koinotning yaratuvchisi xudo haqida ham ibratli fikrlar bayon etiladi: «Bekorchidan xudo bezor», «Sabr qilsang menga, yana ham beraman senga», «Xudoyim qulim desin, payg’ambar ummatim desin».
Muhokama uchun savollar:
1. Maqollar ko’proq qanday mavzularni o’zida mujassamlashtiradi?
2. Maqol inson tafakkurining gultoji ekanligini isbotlab bering.
3. Abdulla Qahhorning qaysi hikoyalarida «Osmon yiroq- er qattiq», «Otning o’limi itning bayrami» maqollari ishlatilgan? Maqollarning mazmuniga izoh bering.

Mavzu bo’yicha echimini kutayotgan ilmiy muammolar:

1. 
   O’zbek xalq maqollarining qaysi biri qadimiy, qaysi birlari bizning zamonamizda yaratilganligini aniqlash.
   
2. 
   Aforistik so’zlar bilan xalq maqollarini ma’lum bir tartibga solib, ular o’rtasidagi tafovutni solishtirish.
   
3. 
   Falsafadagi inkorni inkor qilish, qarama qarshiliklar birligi va kurashi qonunlarining o’zbek xalq maqollariga daxldorligini tushuntirish.