Endokrin yamasa ishki sekretsiya bezleri adam organizminde óz aldına bir gruppanı payda etedi. Ishki sekretsiya bezleri dep arnawlı suyıqlıq quyıw jolına iye emes yaǵnıy islep shıqqan suyıqlıǵın tuwrıdan-tuwrı qanǵa yaki limfaǵa aralastıratuǵın bezlerge aytıladı. Ishki sekretsiya bezleriniń islep shıǵargan suyıqlıǵı joqarı biologiyalıq aktivlikke iye bolıp gormon delinedi. Gormonlar organizmde zat almasıwdı basqaradı. Ishki sekretsiya bezleriniń funktsiyası qannıń quramındaǵı mineral duzlardıń muǵdarı hám oraylıq, vegetativlik nerv sistemasınıń xızmeti menen tıǵız baylanıslı. Ishki sekretsiya bezlerinde qan tamırlar: (arteriyalar, venalar, kapillyarlar) basqa organlarǵa salıstırǵanda kóbirek boladı. Mısal ushın qalqan tárizli bez kishkene bolıwına qaramastan oǵan tórt Ayırım waqıtları bes qan tamır tarqaladı. Búyrek ústi bezi bolsa arnawlı qos tamırdı aladı. Kólemi júdá kishkene bolǵan qalqan tárizli bez ishinde aylanatuǵın qan muǵdarı bilekte aylanatuǵın qanǵa teń.
Endokrin bezler nerv aqırlarına bay. Bul nervler oraylıq nerv sisteması menen baylanısqan. Oraylıq nerv sistemasında endokrin bezlerin retlestiriwshi oraylar bar. Usı oraylar ishki sekretsiya bezleriniń jumısın basqarıp turadı. Bul ayırım sebepler menen buzılsa bezlerdiń xızmeti tezlesiwi (giperfunktsiya) yaki tómenlewi (gipofunktsiya) múmkin.
Ishki sekretsiya bezleri embrionnıń hár úsh qabatınan qáliplesedi hám qaysı embrion qabatınan payda bolıwına qarap tiykarınan tómendegi bes toparǵa bólinedi:Endodermadan qáliplesiwshiler, (bronxogen topar) qalqan tárizli hám qalqan átirapı bezi jatadı. Endodermanıń ishek bólimnen qáliplesiwshiler, buǵan askazan astı beziniń Langergans aralshalarınıń kletkaları jatadı. Mezodermadan qáliplesiwshi ishki sekretsiya bezlerine, búyrek ústi beziniń qabıq bólimi hám jınısıy bezler jatadı.Ektodermadan yaǵnıy aralıq miyden qáliplesiwshiler nevrogen topar delinedi. Buǵan gipofiz hám epifiz jatadı.Ektodermadan simpatikalıq elementlerden qáliplesiwshiler búyrek ústi beziniń miy bólimi jatadı hám olar adrenal sistemalar dep ataladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
