Jahon hamjamiyatiga kirib borishi

2. Jahondagi asosiy integratsion guruhlarning amal qilish xususiyatlari 

 

Integratsiya  jarayonlari  obyektiv  tavsif  kasb  etishiga  qaramay,  u  oʻz-oʻzicha,  stixiyali 

tarzda  bormaydi.  Balki  bugungi  kunda  tashkil  etilgan  va  faoliyat  yuritayotgan  mintaqaviy 

integratsion  tuzilmalar  ularga  kiruvchi  mamlakatlar  oʻrtasida  qonuniy  kelishuv  va  oʻzaro 

shartnomalar asosida amal qiladi.  

Hozirda  dunyoda  juda  koʻplab  integratsion  guruhlar  mavjud.  Biz  turli  mintaqalardagi 

asosiy integratsion guruhlar sifatida quyidagi tuzilmalarni koʻrsatishimiz mumkin: 

-  Gʻarbiy yevropada – yevropa Ittifoqi (EI); 

-  Shimoliy Amerikada – Erkin savdo toʻgʻrisida SHimoliy Amerika bitimi (NAFTA); 

-  Osiyo-Tinch okeani mintaqasida – Janubi-SHarqiy Osiyo mamlakatlari assotsiatsiyasi 

(ASEAN). 

Evropa Ittifoqi 1993 yil 1 noyabrda Maastrixt kelishuvlari (bu kelishuvlar 1991 va 1992 

yillarda  iqtisodiy  va  valyuta  ittifoqini  shakllantirish  toʻgʻrisida  imzolangan  edi)  kuchga  kirishi 

asosida yangi nom bilan paydo boʻldi. Bunga qadar u yevropa hamjamiyati deb atalib, oʻz ichiga 

1967 yilda birlashgan uchta mustaqil mintaqaviy tashkilotlarni olar edi, ya’ni: 

-  1951  yilda  tashkil  etilgan  koʻmir  va  poʻlat  ishlab  chiqarish  boʻyicha  yevropa 

birlashmasi; 

- 1957 yilda tashkil etilgan yevropa iqtisodiy hamjamiyati; 

- 1958 yilda tashkil etilgan atom energiyasi boʻyicha yevropa hamjamiyati. 

---

EI  doirasidagi  integratsiyaning  rivojlanishi  bosqichma-bosqich  bormoqda.  Jumladan, 

dastlab  erkin  savdo  hududi,  bojxona  ittifoqi,  umumiy  bozorning,  keyinchalik  esa  iqtisodiy  va 

valyuta  ittifoqining  tashkil  etilishi  bu  tuzilmalar  shakllanishining  quyidan  yuqoriga  tomon 

harakatini bildiradi. 

Hozirda yeIda yagona bozor hamda davlatlararo boshqaruv tizimini  tashkil etish jarayoni 

yakunlanib, mamlakatlar iqtisodiy, valyuta va siyosiy ittifoqlarni rasmiylashtirdilar.