Jahon iqtisodiyoti globallashuvning xususiyatlari va rivojlanish tendensiyalari

Dunyoning ayrim mamlakatlari tashqi savdo saldosidagi o’zgarishlar 
(mlrd.AQSh doll.) 
Mamlakatlar 
2019 yil 
2022 yil 
Rivojlangan mamlakatlar, jami 
46,2 
-798,8 
AQSh 
-120,2 
-854,7 
Yaponiya 
65,4 
81 
Evropa Ittifoqi 
88,5 
-228 
Boshqalar 
12,5 
202,2 
Rivojlanayotgan mamlakatlar, jami 
-87,5 
509,7 
Xitoy 
7,2 
562 
Yaqin Sharq va Afrika 
5,9 
311 
Boshqalar 
-100,6 
-363,3 
Manba: Xudoyberdiev Z.Ya., G’afurov U.V., Tuxliev B.K., Xomitov K.Z. Jahon moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. O’quv qo’llanma(Elekron ma’ruza 
matni), Toshkent-2022 
Jadvaldan ko’rinadiki, 2021 yilda rivojlangan mamlakatlar hissasiga 46,2 mlrd. 
dollar hajmdagi ijobiy tashqi savdo saldosi to’g’ri kelgan bo’lsa, 2022 yilga kelib bu 
ko’rsatkich 798,8 mlrd. dollar hajmdagi salbiy saldoni, ya’ni taqchillikni tashkil qilgan. 
21
World Investment Report-2007 йил тахлиллари 

---

27 
Aksincha, bu davrda rivojlanayotgan mamlakatlarda butunlay teskari manzara 
kuzatilib, ularning 87,5 mlrd. doll. hajmdagi salbiy tashqi savdo saldosi 509,7 mlrd. 
doll. hajmdagi ijobiy tashqi savdo saldosiga aylangan. Jahon iqtisodiyotida ko’zatilgan 
bunday nomutanosiblik holatlari, ya’ni rivojlanayotgan mamlakatlar savdo balansida 
ijobiy saldo o’sayotgan sharoitda ayrim rivojlangan mamlakatlar tashqi savdo 
balansidagi yirik miqdordagi taqchillikning vujudga kelishi dunyo mamlakatlari 
valyuta zaxiralarining o’zgarishiga olib keldi.
22
Aksariyat xalqaro ekspertlarning e’tirof etishlaricha 2022 yilda AQSh ipoteka 
bozorlarida boshlangan inqirozning avj olishi va uni jahon moliyaviy inqirozining kelib 
chiqishiga faol ta’sirini AQShning jahon yalpi ichki mahsulotining asosiy iste’mol 
qiluvchisi hisoblanganligini keltirib o’tishadi. Ma’lumotlarga qaraganda, Rivojlangan 
mamlakatlar, ayniqsa, AQSh davlat tashqi qarzi miqdorining o’sib borganligi va uni 
YaIMga nisbatan salmog’i o’sganligi inqirozni kuchayishining asosiy omillaridan biri 
bo’ldi (1-rasm). 
1-diagramma