Jahon iqtisodiyoti globallashuvning xususiyatlari va rivojlanish tendensiyalari

Jahondagi ayrim davlatlar tashqi qarzining YaIMga nisbatan dinamikasi, 
foizda
23
22
Худойбердиев З.Я., G’афуров У.В., Тухлиев Б.К., Хомитов К.З. Жаhон молиявий-иqтисодий инqирози, 
Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари. Ўqув qўлланма(Элекрон маъруза матни), 
Тошкент-2021 
23
Худойбердиев З.Я., G’афуров У.В., Тухлиев Б.К., Хомитов К.З. Жаhон молиявий-иqтисодий инqирози, 
Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари. Ўqув qўлланма(Элекрон маъруза матни), 
Тошкент-2022 

---

28 
Yuqoridagi ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki, keyingi 4 yil mobaynida xususan, 
AQSh va ayrim Mustaqil davlatlar hamdo’stligi davlatlari (Qirg’izistondan tashqari) 
tashqi qarzlarining yalpi ichki mahsulotlariga nisbatan salmog’i ortib borgan. Xususan, 
2008 yilda AQSh tashqi qarzlarining yalpi ichki mahsulotga nisbatan salmog’i qariyb 
90% ni tashkil qilgan. Bu ko’rsatkich Rossiyada 37% ni, Qozog’istonda 102% ni, 
Ukrainada 64% ni tashkil etgan. Qirg’izistonda esa keyingi 3 yil mobaynida pasayish 
tendenstiyasi kuzatilib 2022 yilda 81% ni tashkil qilgan. Bu borada O’zbekiston 
Respublikasida teskari tendenstiya kuzatilgan. Ya’ni, amalga oshirilgan oqilona 
iqtisodiy siyosat natijasida tashqi qarzlarning yalpi ichki mahsulotdagi salmog’i 2021 
yildagi 29% dan 2020 yilda 13,3% ga qadar qisqargan.
Xususan, 2020 yilda jahon miqyosida bevosita xorijiy investistiyalar oqimi 20% 
gacha pasayganligi kuzatilgan. 2022 yilda jahon yalpi ichki mahsulotining pasayishi, 
bevosita xorijiy investistiyalar ko’lamining yanada pasayishini kuzatilishi hamda 
xalqaro savdo hajmi qariyib 15% ga pasayishi ehtimol qilinmoqda. Bu holat esa 
ishsizlik darajasining ortishi bilan bog’liq jiddiy ijtimoiy muammolarni keltirib 
chiqarishi mumkin (2-rasm).
2-diagramma