Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Tijorat banklarning investitsion faoliyati  
Bank aktivlarini boshqarish usullariga asosan o‗z likvidliligini 
ta‘minlash uchun daromakd olish maqsadida bank kreditga joylashtirish 
uchun zarur bo‗lmagan mablag‗larni qimmali qog‗ozlarga joylashtirishi 
mumkin. Qimmatli qog‗ozlar bozorida operatsiyalarni AQSh 
hukumatining Birja va qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha Komissiya 
(Securities and Exchange Commission)si bo‗lgan mustaqil idorasi
mavjud qonunlarga asosan muvofiqlashtiradi.
Yuqori likvidli, birinchi sinfga kiruvchi qimmatli qog‗ozlarga 
AQSh hukumatining qarz majburiyatlari bo‗lgan davlat qimmatli 
qog‗ozlari (USGovernment Securities) kiradi. Bu qimmatli qog‗ozlar
bo‗yicha o‗rnatilgan muddatlarda ularni to‗lab berish majburiyati 
federal hukumat zimmasiga huquqiy jihatdan rasmiylashtiriladi va 
yuklanadi.
Davlat qimmatli qog‗ozlarining quyidagi turlari mavjud. 
G‗azna veksellar (Treasury bills). Ular diskont bilan, nominal 
bahodan past summada chiqariladi va ular bo‗yicha foiizlar to‗lanmaydi. 
Omonotchi g‗azna veksellarini sotish va sotib olish bahosi o‗rtasidagi 
farqdan foyda ko‗radi. Diskont odatda, daromad yoki zarar tariqasida 
bo‗lishi mumkin.

---

170
boshqarishning mablag‗larning umumiy fondi usulidan foydalanishda 
asosiy e‘tibor bank likvidliligiga qaratiladi. 
Aktivlarni taqsimlash usuli (mablag„lar konversiyasi usuli)
Bank uchun zarur bo‗lgan likvid mablag‗larning hajmi jalb 
qilingan mablag‗larning manbasiga bog‗liq. Bu usulda bank resurslari 
har bir turining aylanishi va majburiy rezerv me‘yorlaridan kelib chiqib 
resurslar taqsimlanadi. Jalb qilingan har bir manba (resurs) alohida 
aktivlarning guruhlariga qarab taqsimlanadi. Bunda qoplash uchun 
rezerv talab qilmaydigan asosiy kapital asosiy vositalar va uzoq 
muddatli investitsiyalarga yo‗naltirishi mumkin. Bu usulning ijobiy 
tomoni shundaki, resurslarning turlariga qarab ularni bank aktivlarining 
turlariga taqsimlash naqd pul shaklidagi likvid aktivlar salmog‗ini 
kamaytiradi, bu o‗z navbatida, foydaning oshishiga olib keladi.
Bu ikkala usulning kamchiligi shundaki, ularda mijozlarning 
kreditga bo‗lgan ehtiyojini qondirish ga yetarli e‘tibor qaratilmaydi. 
Kreditga bo‗lgan mavsumiy ehtiyoj, kreditga bo‗lgan talabdagi tarkibiy 
o‗zgarishlar to‗laqonli inobatga olinmaydi. Ikkala usul ham 
likvidlilikning o‗rtacha darajasiga asoslanadi. Mijozlarning hisob 
varag‗idagi pul mablag‗larining oqimini doimo tahlil qilib borish, 
mahalliy konuyukturaning xususiyatlarini bilish orqali bankning ma‘lum 
davrda likvid mablag‗larga bo‗lgan ehtiyojini aniqlash mumkin.