Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2-§. O„zbekiston Respublikasi Markaziy bankining vazifalari va funksiyalari O„zbekiston Respublikasi Markaziy banki
- Markaziy banki yuridik shaxs
|
3-rasm. Boshqaruv tarkibi Oliy Majlisda, hukumatda, vazirliklar va idoralarda, sudlarda, banklar va muassasalarda, xalqaro va chet el tashkilotlarida bank O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvi Markaziy bank raisi Rais o‘rinbosarlari Bankning asosiy de- partament va bo‘linma rahbarlari 26 2-§. O„zbekiston Respublikasi Markaziy bankining vazifalari va funksiyalari O„zbekiston Respublikasi Markaziy banki bank tizimining bosh banki bo‗lib, pul-kredit siyosatini, emissiya jarayonlarini olib boradi va milliy pulning barqarorligini ta‘minlovchi muassasa hisoblanadi. Markaziy bank o‗z faoliyatini 1995-yil 21-dekabrda qabul qilingan ―O‗zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‗g‗risida‖gi O‗zbe- kiston Respublikasi qonuni asosida olib boradi. Markaziy bank maqomi va maqsadlari «O‗zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‗g‗risida»gi O‗zbekiston Respublikasi qonunining 1-moddasida belgilangan: «O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki yuridik shaxs bo‗lib, faqat davlat mulki hisoblanadi. O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki - iqtisodiy jihatdan mustaqil muassasa, o‗z xarajatlarini o‗zining daromadlari hisobidan amalga oshiradi». Qonunning 2-moddasiga muvofiq O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki yuridik shaxs sifatida ko‗chmas mulk va moliyaviy resurslarga egalik qiladi. Bu hol uning moliyaviy mustaqilligini mustahkamlaydi va mustaqil pul-kredit siyosatini samarali o‗tkazish imkoniyatini beradi. Qonunning 3-moddasida Markaziy bankning bosh maqsadi milliy valyutaning barqarorligini ta‘minlashdan iborat ekanligi qayd qilinadi. Narxlarning barqarorligini ta‘minlash va milliy pul birligini xorijiy valyuta bozorlarida ayirboshlash kursining barqaror bo‗lishiga erishishni ko‗zda tutuvchi bu maqsad davlatning iqtisodiy siyosatida O‗zbekiston Respublikasi Markaziy bankining o‗rni juda muhim ekanligini belgilaydi. Mamlakatda pul muomalasi samarali bo‗lishi va moliya muassasalari faoliyatining ishonchliligi pul-kredit, valyuta siyosati strategiyasi va taktikasini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda uning mustaqilligini huquqiy jihatdan mustahkamlash zarurligini taqozo etadi. Mamlakat iqtisodiyoti tarmoqlarini kreditlash ko‗rsatkichlarini tijorat banklarini qayta moliyalashga doir kredit hajmlarini va foiz stavkalarini belgilash yo‗li bilan tartibga solish, valyuta-kredit siyosatini amalga oshirish, tijorat banklari faoliyatini nazorat qilish O‗zbekiston Respublikasi Markaziy bankining mustaqil siyosat sohasi hisoblanadi. Mustaqil siyosat esa pul va valyuta bozorida yuzaga kelayotgan vaziyatni, ichki bozordagi makroiqtisodiy shart-sharoitni, tashqi omillarni tahlil qilish asosida amalga oshiriladi. Bu holat qonunning 23 to‗g‗risida‖gi, ―Ipoteka to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston Respublikasi qonunlari qabul qilindi. Ayniqsa, mamlakatda kichik biznes, xususiy tadbirkorlik va fermerlikni rivojlantirish, yakka tartibdagi mehnat faoliyatini, oilaviy biznes va kasanachilikni faollashtirish yo‗li bilan yangi ish o‗rinlari yaratish, qishloq joylarda aholi keng tabaqalarining mikromoliyaviy xizmatlarga bo‗lgan talablarini qondirishga moliyaviy mablag‗lar ajratish tizimini takomillashtirish maqsadida 2006-yil 5-mayda O‗zbekiston Prezidentining ―Mikrokreditbank aksioner tijorat bankini tashkil etish to‗g‗risida‖gi farmoniga asosan OAT Mikrokreditbankning tashkil qilinishi muhim ahamiyatga ega bo‗ldi. Aynan mazkur bosqichda kreditning ijtimoiy ahamiyati ortdi. 2008- yilda jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining boshlanishi bank tizimi barqarorligini quyidagi sinovlardan o‗tkazdi: yirik rivojlangan mamlakatlarning ko‗p yillar davomida davlat buydjeti taqchilligi va salbiy tashqi savdo balansiga egaligi; davlat tashqi qarzi miqdorini YIMga nisbatan o‗sish sur‘atlarining jadallashishi; noratsional pul-kredit siyosati hamda qayta moliyalash stavkasining surunkali ravishda past darajada ushlab turilishi natijasida qarzga yashash kundalik odatga aylanishi; ipoteka kreditlari berish talablarining asossiz bo‗shashtirib yuborilganligi va uy-joy bozorida narxlarning qisqa muddat ichida keskin o‗sishi jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozining yuzaga kelishiga olib keldi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi va uning salbiy ta‘siridan himoyalanish borasida amalga oshirilgan chora-tadbirlar va jarayonlar bank tizimini rivojlantirishning oltinchi bosqichini boshlab berdi. Jahon moliyaqiy iqtisodiy inqirozi tufayli jahon iqtisodiyotida yuzaga kelgan o‗zgarishlar, albatta, O‗zbekiston iqtisodiyotiga ham ta‘sir ko‗rsatishi muqarrar edi. Shu bois, O‗zbekistonda mazkur inqirozning oldini olish choralari ko‗rildi hamda ushbu choralarda asosiy e‘tibor mamlakat bank tizimini mustahkamlash, banklarning kapitallashuvi, resurs bazasi, likvidligi, to‗lovga qobiliyati va ularning kreditlash imkoniyatini oshirish masalalariga ustuvorlik berildi. Inqirozning salbiy ta‘siridan himoyalash maqsadida prezident farmoni asossida yangidan tashkil etilgan ―Mikrokreditbank‖ning ustav kapital miqdori 72 mlrd so‗mga oshirilib, uning hajmi 150 mlrd so‗mga yetkazildi. Xuddi shunday Davlat tijorat banklari Asakabank va Xalq bankiga, Aksioner tijorat 24 banklari - Sanoatqurilishbank, Paxtabank, G‗allabankning kapital bazasini mustahkamlash maqsadida byudjetdan mablag‗lar ajratildi. Quyidagi jadvalda tijorat banklarining kapitallashuv darajasini oshirish bo‗yicha ajratilgan mablag‗lar to‗g‗risida ma‘lumotlar keltirilgan: 1-jadval Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|