Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- “hamma narsa mijoz uchun”
|
faoliyatining tijoratlashuvi bo‗lib, bunda banklarning tijorat obyekti
vaqtincha bo‗sh turgan pul mablag‗lari hisoblanadi. Bu pul mablag‗lari bankka tegishli bo‗lmagan bo‗lsada, faoliyati davomida bank ularni o‗z nomidan joylashtiradi. Bank tijorati kam investitsiya qilib ko‗proq daromad olish tamoyili- ga asoslangani uchun uning majburiyatlarining passivlaridagi ulushi kam bo‗lishi kerak. Tijorat banki kredit berish va investitsiyalarni moliyalashtirish ja- rayonida iloji boricha ko‗p daromad olishni mo‗ljallaydi. Undan tashqari bank faoliyatining xavfsizligi ham bank tijoratining asosidan biri hisoblanadi. Bank har doim risk bilan bog‗liq faoliyat ko‗rsatadi. Bank faoliyatida risk darajasi qancha kam bo‗lsa va xavf- sizligi yuqori bo‗lsa, bankning daromadi ham shuncha ko‗p bo‗ladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida banklar faoliyatining yana bir muhim tamoyili shundaki, bank iqtisodiy tashkilot sifatida o‗zining kapitali, daromadi bilan risk qilishi mumkin, lekin u mijozning daromadi yoki kapitali bilan risk qilishi mumkin emas. Qisqacha qilib aytganda, bank faoliyati “hamma narsa mijoz uchun” degan tamoyilga asoslangan 52 bo‗lishi kerak. Bu tamoyil bank mijoz uchun to‗laligicha javob berish zarurligini bildiradi, uning daromadini ta‘minlaydi. Mijozlar tomonidan qaraganda, bank har doim sherik tashkilot hisoblanadi. Sheriklik munosabatlari ikki tomonning o‗zaro qiziqishlari- ga va roziliklariga asoslangan holda amalga oshirilishi lozimligi tufayli bank mijozlar manfaatini ta‘minlashni birinchi o‗ringa qo‗yishi lozim. Tijorat banklari faoliyatining keyingi tamoyili banklar ko‗rsatadigan xizmatlar va operatsiyalarning universallashuvi va diver- sifikatsiyasi bo‗lib, banklar faoliyatining turli tarmoq va sohalarni qamrab olishini kam risklilik asosida yuqori daromad olishga yo‗naltirilgan bo‗lishi lozim. Banklar qaysi mulk shakliga asoslanganligidan qat‘i nazar ularning faoliyati yuqoridagi tamoyillarga asoslanadi. Oldingi paragrafda ta‘kidlanganidek, banklar aksiyador jamiyat ka- bi ochiq turdagi yoki yopiq turdagi aksiyador banklar bo‗lishi mumkin. Aksiyadorlar safiga kirish aksiyalarni sotib olish yo‗li bilan amalga oshiriladi. Huquqiy va jismoniy shaxslar banklarning aksiyadorlarini sotib olishi va aksiyadorlar bo‗lishi mumkin. Ba‘zi tijorat banklari paylar (badallar) hisobidan tashkil qilinishi mumkin. Bu turdagi banklarning qatnashchilari ham huquqiy va jis- moniy shaxslar bo‗lishi mumkin. Xususiy banklar – jismoniy shaxslarning pul mablag‗lari hisobidan tashkil qilingan banklar hisoblanadi. Bajaradigan operatsiyalariga qarab tijorat banklari universal va maxsus banklarga bo‗linadi. Universal banklar xilma-xil operatsiyalar bajarish, har xil xizmatlar amalga oshirish xususiyatiga ega bo‗ladi. Maxsus banklar ma‘lum yo‗nalishlarga xizmat ko‗rsatib, o‗z faoliyatini shu yo‗nalishlarda yutuqlarga, samaradorlikka erishishga bag‗ishlaydi. Bunday banklarga tarmoqlarga xizmat ko‗rsatuvchi banklar, eksport-import operatsiyalarini olib boruvchi banklar, investitsiya banklari, ipoteka-zamin banklarini ki- ritish mumkin. Joylashish belgisiga qarab tijorat banklari: xalqaro, respublika, mintaqaviy, viloyat banklariga bo‗linishi mumkin. Tarmoqlarga xizmat ko‗rsatishga qarab: sanoat, qurilish, qishloq xo‗jalik, savdo va boshqa banklarga bo‗linishi mumkin. Bozor iqtisodiyoti sharoitida banklarning roli, ularning iqtisodiyot- ga ta‘siri o‗sib bormoqda. Kredit muassislari, aholi, korxona, tash- kilotlar, kompaniyalarning bo‗sh pul mablag‗larini yig‗ish va joy- 61 muhim vositasi sifatida mikromoliyalash sohasi rivojlanishini rag‗batlantirish; - tijorat banklarida hisob-kitob va hisobotlarning yangicha yondashuvlarini shakllantirish hamda zamonaviy texnologiyalari va uslublarini joriy qilish, moliya-bank axboroti saviyasi hamda sifatini oshirish, yetakchi xalqaro reyting tashkilotlari talablariga muvofiq undan keng ko‗lamda foydalanishni ta‘minlash; - respublika tijorat banklari va moliya institutlarini dunyoda qabul qilingan standartlar, uslubiyatlar va baholash ko‗rsatkichlari tizimida ishlay oladigan, professional tayyorlangan yuqori malakali mutaxassislar bilan mustahkamlash, moliya-bank faoliyati sohasida kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish; - bank nazorati bo‗yicha Bazel qo‗mitasining yangi tavsiyalarini, shuningdek, nobank kredit tashkilotlari faoliyati ustidan nazoratni takomillashtirish bo‗yicha chora-tadbirlarni bosqichma-bosqich tatbiq etib borish, ya‘ni tijorat banklarining kapitali yetarliligiga nisbatan talablarni oshirish, tijorat banklari kapitali tarkibida ularning inqiroz holatlari ta‘siriga barqarorligini ta‘minlaydigan barqarorlashtirish zaxiralarini yaratish, nobank kredit tashkilotlari uchun qo‗shimcha majburiy iqtisodiy normativlarni kiritish borasidagi ishlarni bosqichma- bosqich takomillashtirib borish vazifalari belgilab olingan. Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|