Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Dunyoning ayrim mamlakatlari tashqi savdo saldosidagi 
o„zgarishlar
(mlrd AQSh doll) 
Mamlakatlar 
1996-yil 
2007-yil 
Rivojlangan mamlakatlar, jami 
46,2 
-798,8 
AQSh 
-120,2 
-854,7 
Yaponiya 
65,4 
81,0 
Yevropa Ittifoqi 
88,5 
-228,0 
Boshqalar 
12,5 
202,2 
Rivojlanayotgan mamlakatlar, jami 
-87,5 
509,7 
Xitoy 
7,2 
562,0 
Yaqin Sharq va Afrika 
5,9 
311,0 
Boshqalar 
-100,6 
-363,3 
Jahon iqtisodiyotida kuzatilgan bunday nomutanosiblik holatlari, 
ya‘ni rivojlanayotgan mamlakatlar savdo balansida ijobiy saldo 
o‗sayotgan sharoitda ayrim rivojlangan mamlakatlar tashqi savdo 
balansidagi, yirik miqdordagi taqchillikning vujudga kelishi dunyo 
mamlakatlari valyuta zaxiralarining o‗zgarishiga olib keldi. Xususan, 
keyingi yillarda Xitoy, Yaponiya, Yaqin Sharq mamlakatlari valyuta 
zaxiralari keskin o‗sdi. Ma‘lumotlarga ko‗ra, so‗nggi paytlarda xalqaro 
valyuta zaxiralarining 3,4 trln dollari, ya‘ni jami zaxiralarning qariyb 
59%i Osiyoning 10 ta yirik mamlakati hissasiga to‗g‗ri kelmoqda.
Ipoteka bozorlariga e‘tiborsizlik, ipoteka kreditlari berish 
talablarining haddan ziyod erkinlashtirilishi natijasida bozorda ko‗chmas 
mulklarga talab ortdi va uy-joy bozorida narxlarning qisqa muddat 
ichida keskin o‗sishi kuzatildi.
Tijorat banklari faoliyatini tartibga solish tizimining nomuvofiqligi 
natijasida banklar tomonidan kreditlash tizimi talablari o‗ta yengillashib, 
bu holat kreditlardan foydalanishda to‗lovga layoqatlilik darajasining 
hisobga olinmasligiga imkon yaratdi.
Shuningdek, mutaxassislar tomonidan amaldagi bank kapitalini 
xalqaro tartibga solish (Bazel II) tizimi moliyaviy inqirozning vujudga 
kelishi uchun zamin yaratganligi e‘tirof etilmoqda. Ma‘lumki, XX asr 
90-yillarining boshida qabul qilingan bank kapitalini xalqaro tartibga 
solishning Bazel II tizimi tijorat banklari uchun talab qilinadigan kapital 
127