t
o„lovliligidir. Bunda shartnomaga ko‗ra kredit oluvchi korxona o‗z
ehtiyoji uchun kreditga olgan pul mabla
g‗laridan vaqtincha foyda-
langanligi uchun bankka belgilangan haqni t
o‗lashi lozim. Amaliyotda
bu tamoyil bankning foiz mexanizmi orqali amalga oshiriladi. Bankning
foiz stavkasi bu kreditning
«narxidir». Kredit uchun haq to‗lash korxo-
nalarni x
o‗jalik hisobiga, shu jumladan, resurslarning ko‗payishiga
hamda jalb qilingan mabla
g‗lardan foydalanishga ta‘sir etadi. Bank
muassasalari kredit foizi hisobidan o
‗z xarajatlarini qoplaydi. Kredit
uchun haq t
o‗lash tamoyili qarzga olingan mablag‗lardan unumli foyda-
lanish va kreditni qaytarish muddatini tezlashtirish maqsadida korxon-
aga iqtisodiy
ta‘sir ko‗rsatish vositasidir. Bank foizi kredit turlariga
qarab turlicha belgilanadi. Qaytarilish muddati
o‗tib ketgan kreditlar
uchun oshirilgan miqdorda foiz olinadi, bu esa qaytarish muddati
shartlariga
qat‘iy ravishda rioya qilishga yordam beradi.
O„zbekiston Respublikasi tijorat banklari kredit to„lovi miqdo-
rini belgilashda ahamiyat beradigan quyidagi asosiy tamoyillar
mavjud. Bular:
- O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan tijorat
banklariga beriladigan ssudalar b
o‗yicha o‗rnatilgan bazaviy foiz stav-
kasi;
231
Trast
Xazina majburiyatlari
Sertifikatlar
Market-meyker
REPO
O„z bilimini tekshirish uchun savollar
- Qimmatli qo
g‗ozlarning mohiyati, zarurligi va turlarini tushun-
tiring.
- Qimmatli qo
g‗ozlarni belgilari bo‗yicha tasniflang.
- Investitsiya portfeli nima va unga qanday omillar
ta‘sir ko‗rsatadi?
- Tijorat banklari qimmatli qo
g‗ozlar bilan qanday operatsiyalarni
bajaradi?
- Tijorat banklarining qimmatli qo
g‗ozlar bozoridagi faoliyati va
uning turlarini tushuntiring.
- REPO operatsiyalari deganda nimani tushunasiz?
- Tijorat banklarining qimmtli qo
g‗ozlar bilan bo‗ladigan
operatsiyalarida uchraydigan risklarni aniqlang va uni muhokama qiling.
232
Do'stlaringiz bilan baham: |
