Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Riskni aniqlash 
– mavjud va qo‗shimcha ma‘lumotlarni olish 
orqali risk yuzaga kelgan joy-muhit, riskning salbiy 
ta‘sir zonalari 
aniqlanadi.
Risk darajasini baholash 
– bunda risk son va sifat jihatdan 
baholanadi. 
Riskni sifat jihatdan baholashda riskning manbalari, unga 
ta‘sir 
qiluvchi omillar aniqlanadi. Va riskni kamaytirish b
o‗yicha chora-
tadbirlar ishlab chiqilganda aynan shu omillarga 
e‘tibor qaratiladi. 
Riskni sifat jihatdan tahlil qilish quyidagi y
o‗nalishlarda olib boriladi. 
Bular: 
risk darajasini baholash mezonlarini aniqlash; 
bank faoliyatida yuzaga kelishi mumkin b
o‗lgan ba‘zi risklarning 
darajasini aniqlash; 
haqiqatda yuzaga kelgan risklarning turlari va ularning k
o‗lamini 
turli usullarni q
o‗llagan holda aniqlash; 
kelajakda risklar kamayishi yoki oshishi imkoniyatlarini baholash. 
Risklarni boshqarish usullarini 4 guruhga b
o‗lish mumkin. Bular:
1. Risklarning oldini olish usullari. 
2. Risklarni 
o‗tkazib yuborish yoki yo‗nalishini o‗zgartirish usul-
lari. 
3. Risklarni taqsimlash usullari. 
4. Risklarni qabul qilish va undan keladigan y
o‗qotishlarni 
minimallashtirish. 
 
 
Monitoring doimiy
doimi 
doimiy 
monitoring
 
43-rasm. Riskni boshqarish strategisi y
o„nalishlari 
 
RISKLAR 
BOSHQARISH 

---

620
• bir qarzdor yoki o‗zaro daxldor qarzdorlarga to‗g‗ri keluvchi 
riskning eng yuqori darajasi 1 darajali bank kapitalining 25 foizidan 
oshishiga y
o‗l qo‗ymaslik. Hattoki, ishonchli kreditlar bo‗yicha ham 
riskning eng yuqori darajasi 1-bosqichli bank kapitalining 5 foizidan, 
bankning barcha yirik kreditlarining umumiy hajmi 1-bosqichli bank 
kapitalidan 8 martadan oshirmaslikka erishishi lozim. 
Yirik tijorat banklarida kredit risklarini boshqarishdagi asosiy 
qiyinchiliklar kreditlanadigan sohani chuqur tahlil qilinmasligi, mijozlar 
bilan aloqani t
o‗g‗ri yo‗lga qo‗yilmaganligi, nazoratning to‗g‗ri tashkil 
qilinmasligi, kredit jarayonlarini nazorat va audit 
o‗tkazishdagi 
muammolarining t
o‗g‗ri hal qilinmasligida ko‗riladi. 
Kreditning risklarini boshqarishni vazifalarini amalga oshirishda 
bank boshqaruvchisi, kredit b
o‗limi, operatsion bo‗lim boshliqlari, bosh 
iqtisodchi, buxgalterlarning faoliyati ahamiyatlidir. Chunki ular kreditni 
boshqarishning birinchi 
qo‗mitasi a‘zolari bo‗lib, kreditni boshqarish 
vazifalarini amalga oshiradilar. 
Tijorat banklarida kreditni boshqarishning ikkinchi q
o‗mitasining 
faoliyati va uning y
o‗nalishlari, vazifalari quyidagi rasmda 
k
o‗rsatilgan:Birinchi va ikkinchi qo‗mitalar birgalikda o‗ziga 
biriktirilgan vazifalarni bajarib borish natijasida risklarning kamayishiga 
erishish mumkin. 
Bank faoliyatining ishonchliligi uning faoliyatida yuzaga kelgan 
risklarni mohirona boshqarishi bilan belgilanadi. Risklarni boshqarish 
– bu riskni minimallashtirish bo‗yicha qo‗llaniladigan usul va 
vositalarning majmuasidir. Bank risklarini boshqarishning elementlari 
sifatida: 
• riskni boshqarish subyektlarini; 
• riskni aniqlashni; 
• risk darajasini baholashni; 
riskni monitoring qilishni olish mumkin.