Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

«kross-kurs» deb 
ataladi.
Jahon amaliyotida oxirgi yillargacha uchinchi valyuta sifatida 
AQSh dollari q
o‗llanilgan, ya‘ni barcha valyutalar jahon ayirboshlashida 
aynan shu valyutaga nisbatan kotirovka qilingan. Lekin oxirgi yillarda 
Yevroning muomalaga kiritilishi, xalqaro munosabatlarda keng 
q
o‗llanilishi kross-kursni aniqlashda valyuta sifatida Yevro ham kengroq 
q
o‗llanilishiga imkon yaratdi.
Kross-kursdan foydalanish 
ba‘zi hollarda ancha murakkab va risk-
lidir.
Oldi-sotdi bitimlarini amalga oshirishda valyuta bozorida quyidagi 
valyuta kurslarining k
o‗rinishlaridan foydalaniladi; 
«Spot-kurs» bu naqd (kassa) bitimlarining kursidir. Spot-kurs - bu 
bir mamlakat pul birligining shartnoma tuzilgan vaqtda 
o‗rnatilgan baho 
b
o‗yicha boshqa mamlakatlar pul birliklarida ifodalangan bahosidir. 
191
olib kelgan va 
O‗zbekiston Respublikasiga olib kirishda bojxona 
tomonidan r
o‗yxatga olingan yoxud hisob varaq egasi uchun vakolatli 
bank nomiga qiymati k
o‗rsatilib, xat jildda (paketda) yuborilgan, 
shuningdek, ilgari vakolatli banklarning tegishli 
ma‘lumotnomasi 
asosida hisob varalardan berilgan naqd chet el valyutasi, 
O‗zbekiston 
Respublikasiga olib kirishda bojxona deklaratsiyasini t
o‗ldirish talab 
qilinmaydigan va bojxona tomonidan r
o‗yxatga olinmaydigan naqd chet 
el valyutasi, hisob varaq egasi nomiga chet eldan pochta j
o‗natmalari 
orqali yuborilgan naqd chet el valyutasi, xorijiy valyutadagi foizlar, 
amaldagi qonunchilik va 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 
me‘yoriy hujjatlariga muvofiq o‗tkazilgan yoki naqd pulda olingan 
boshqa summalar hisoblab yozilishi mumkin. 
Norezident - jismoniy shaxslarning hisob varaqlaridagi mabla
g‗lar 
hisob varaq egasining k
o‗rsatmasiga ko‗ra hisob varaq egasining 
O‗zbekiston Respublikasi boshqa banklarida ochilgan hisob varaqlariga, 
shuningdek, bankda qabul qilingan shaklda (bank 
o‗tkazmasi, chek va 
h.k.) xorijga 
o‗tkazilishi, naqd chet el valyutasida (chet el valyutasidagi 
t
o‗lov hujjatlarida to‗langan), shu jumladan, me‘yoriy hujjatlar bilan 
belgilangan summa miqdorida xorijga olib chiqib ketish, xarid kursi 
b
o‗yicha 
respublika 
hududida 
s
o‗mda 
t
o‗lanishi 
yoki 
o‗tkazilishi, amaldagi qonunchilik va O‗zbekiston Respublikasi 
Markaziy bankining 
me‘yoriy hujjatlarida ko‗zda tutilgan boshqa 
maqsadlarda ishlatilishi mumkin. 
Vakolatli banklar bajaradigan operatsilari uchun mijozlardan 
komission haq undiradilar. 
Banklar aholidan valyutani talab qilib olguncha, muddatli, depozit 
va boshqa jam
g‗armalarga qabul qilishlari mumkin. Qo‗yilmalar 
mahalliy va xorijiy fuqarolardan qabul qilinadi. Jar
g‗armalarning turini, 
ular b
o‗yicha minimal qo‗yilma miqdorini, daromad darajasini, to‗lash 
shartlarini bank mustaqil 
o‗zi belgilaydi. 
Bu operatsiyalar b
o‗yicha shartlarni bank o‗zining strategiyasidan 
kelib chiqqan holda belgilaydi va odatda q
o‗yilmalar bo‗yicha foizlar 
q
o‗yilma miqdori va muddatiga bog‗liq bo‗ladi. 
Q
o‗yilmalar bo‗yicha daromadlar soliqdan ozod etiladi va odatda 
chet el valyutasida yoki s
o‗mda to‗lanadi, muddatli omonatni 
muddatidan oldin olinsa foiz kam miqdorda t
o‗lanadi yoki umuman 
t
o‗lanmasligi mumkin. 
Muddatli depozitlar b
o‗yicha daromadlar quyidagi formula orqali 
aniqlanadi: 

---

190