Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
2-
§. Tijorat bankining resurslari va ularning tarkibi 
 
Tijorat banklari, boshqa x
o‗jalik subyektlari kabi o‗zining xo‗jalik 
va tijorat faoliyatini 
ta‘minlash uchun ma‘lum miqdorda pul 
mabla
g‗lariga, ya‘ni resurslariga ega bo‗lishlari lozim. Iqtisodiyot 
rivojlanishining zamonaviy talablariga asosan bank resurslarini tashkil 
etish bank faoliyatini bir maromda olib borishning birinchi darajali 
masalasi hisoblanadi. Buni shunday izohlash mumkin, 
ya‘ni 
iqtisodiyotning bozor modeliga 
o‗tishi bilan bank ishida davlat 
monopoliyasi tugatildi, ikki bosqichli bank tizimining shakllanishida 
bank resurslari xarakteri ijobiy tomonga 
o‗zgardi. 
Bankning asosiy vazifalaridan biri b
o‗sh pul mablag‗larini mumkin 
qadar k
o‗proq jalb qilish va ularni foyda keltiruvchi aktivlarga 
joylashtirishdan iborat. 
107
banklarda jalb qilingan mabla
g‗larning asosiy qismi muddatsiz 
depozitlar zimmasiga t
o‗g‗ri keladi. Bank tomonidan berilgan kreditlar 
t
o‗xtovsiz harakatda bo‗lib kredit multiplikatsiyasini tashkil etadi. Kredit 
multiplikatsiyasi orqali muomaladagi pul oqimi k
o‗payadi. 
Umuman olganda, tijorat banklarining kreditlash potensiali jalb 
qilingan mabla
g‗lar, ya‘ni depozitlarning umumiy summasi bilan 
majburiy zaxira hamda tijorat banklari tomonidan 
o‗z likvidligini 
ta‘minlash uchun ajratmalarga bog‗liqdir.
Likvidlilik shartlarini hisobga olgan holda tijorat banklarining 
kredit potensialini bank jami mabla
g‗larining barqarorligidan kelib 
chiqib 3-guruhga b
o‗lish mumkin: 
1) Yuqori darajadagi barqaror mabla
g‗lar: 
a. Banklarning 
o‗z kapitali. 
b. Muddatli depozitlar. 
d. Boshqa banklardan olingan kreditlar.
2) 
O‗rtacha barqarorlikka ega mablag‗lar: 
Barcha muddatsiz depozitlar va jam
g‗armalar. 
3) Barqaror b
o‗lmagan mablag‗lar – banklarga vaqti-vaqti bilan 
(davriy) kelib tushadigan mabla
g‗lar tushuniladi.
Tijorat banklari ustav kapitali k
o‗payishi, muddatli depozit va 
jam
g‗armalar miqdorining barqarorligi ularning kredit potensialining 
barqarorligini 
ta‘minlaydi.