James d. Gwartney

Video:
Mulk huquqining qudrati
Butun tarix davomida odamlar yirik kooperativlar, sotsializm va kommunizm kabi
mulkchilikning turli shakllarini amalda sinab ko'rdilar. Kuchli madaniy uyg'unlikka asoslangan
kichik qishloqdan kattaroq bo'lgan har qanday miqyosda ushbu tajribalar muvaffaqiyatsizlik,
ayrim hollarda esa musibat bilan yakun topgan. Bugungi kunga kelib shaxslarga xususiy
mulkdorlik tuzumiday qonun ustuvorligi
(?)
doirasida resurslardan unumli va samarali
foydalanishga bunchalik erkinlik hamda boshqalarga xizmat qilishga rag'bat beruvchi hech bir
institutsional tuzum borligi bizga ma'lum emas.
Video:
Ommaviy resurslar fojiasi
«Qonun ustuvorligini» qayd etish muhim. Egalik huquqi hech qachon cheksiz bo'la
olmaydi. Jamiyatlar bir kishining mulkka egaligi boshqasiga ziyon yetkazmasligini ta'minlash

---

80
uchun qonunlar («yo'lning o'ng tomonida haydash», «uyda yong'in signalizatsiyasi bo'lish
kerak») o'rtnatadi. Nobel mukofoti sovrindori iqtisodchi Ronald Kous ba'zida bozor sharoitida
ham shunday natija kelib chiqishi mumkin, lekin ko'p kishiga daxl bo'lgan vaziyatlarda esa
davlat me'yorlari yagona yechim bo'lishi mumkinligini ta'kidlagan.
O'qish uchun:
Duayt Li. «Xususiy mulk va muqobil qiymat»

---

81
Raqobatdosh bozorlar
Raqobat sanoat samaradorligini uzluksiz oshirish uchun qulayliklar yaratadi.
Mahsulotlarni raqobatchilarga nisbatan arzonroq narxlarda sotishlari uchun, u
ishlab chiqaruvchilarni chiqindilarni bartaraf etishga va xarajatlarni
qisqartitishga undaydi. U xarajatlari yuqori bo'lib qolayotgan korxonalardan
tozalab, ishlab chiqarishni kam chiqimlilar qo'lida jamlaydi
(23)
.