Jamiyat yaxlit tizim sifatida sotsiyal munosabatlar Reja: Jamiyat va ijtimoiylik tushunchasi. Sharq mutaffakirlarining jamiyat to’g’risidagi qarashlari. Zamonaviy jamiyatning turlicha tariflari

. Ibn Sino (980-1037) - Uyg’onish davri madaniyatining yirik arboblaridan biri. U 400 dan ortiq asar muallifi. Uning yozgan asarlari ilm-fanning barcha sohalariga taalluqlidir. SHundan 242 tasi bizga yetib kelgan. Alloma asarlaridan 80 tasi falsafa, ilohiyot, tasavvuf, 43 tasi tabobat, 19 tasi mantiq, 26 tasi esa ruhshunoslikka bag’ishlangan. U SHarqda «SHayxur-rais» - «Olimlar boshlig’i» deb nom olgan.Uning «Kitob ash shifo» («Davolash kitobi»), «Donishnoma», «Najoat», «Kitob ul insof» («Adolat kitobi»), “Kitob al-qonun fit tib» («Tib qonunlari kitobi») va boshqa asarlari bor. Ibn Sino o’zining tabiatga doir kitobida harakat sabablarining 3 asosiy turini eslatib o’tadi:

• . Ibn Sino (980-1037) - Uyg’onish davri madaniyatining yirik arboblaridan biri. U 400 dan ortiq asar muallifi. Uning yozgan asarlari ilm-fanning barcha sohalariga taalluqlidir. SHundan 242 tasi bizga yetib kelgan. Alloma asarlaridan 80 tasi falsafa, ilohiyot, tasavvuf, 43 tasi tabobat, 19 tasi mantiq, 26 tasi esa ruhshunoslikka bag’ishlangan. U SHarqda «SHayxur-rais» - «Olimlar boshlig’i» deb nom olgan.Uning «Kitob ash shifo» («Davolash kitobi»), «Donishnoma», «Najoat», «Kitob ul insof» («Adolat kitobi»), “Kitob al-qonun fit tib» («Tib qonunlari kitobi») va boshqa asarlari bor. Ibn Sino o’zining tabiatga doir kitobida harakat sabablarining 3 asosiy turini eslatib o’tadi:
• 1) «Tabiiy harakatlar». Bu jismlarning o’z tabiiy o’rinlariga intilishidir. Masalan, qizigan gazlarning yuqoriga ko’tarilishi va sovigach tushishi.
• 2) Majburiy harakat. Bu o’z-o’zidan emas, balki tashqi kuch ta’sirida vujudga keladigan harakatlar.
• 3) Nisbiy aksidensiyali harakat. Bu bir jismning ikkinchi bir harakat qilib turgan jism ichidagi o’ziga bog’liq bo’lmagan harakatini ko’zda tutadi

Ibn Xoldun (Ibn Xoldun Abdurahmon Abu Zayd: 1332-1406) arab tarixchisi va mutafakkiri. U o’zining Sotsiologiya (arab.ilm al-ijtimoiy) faniga oid dadil fikrlarni o’rtaga tashlagan va SHarqda haqli ravishda shu fan asoschilaridan biri hisoblanadi. «Kitob ul-Ibar» (1370)ining muqaddima qismida uning tarixiy sotsiologiknazariyasi bayon etilgan. Ibn Xaldun bashariyat tarixida ilk bor asotir tafakkuri bilan emas, balki ilmiy, ob’ektiv nazar bilan qaragan eng zabardast tarixchidir». Insoniyat ijtimoiy fikri tarixida birinchi bo’lib, jamiyat, uning ichki rivojlanish qonuniyatlari va taraqqiyot an’analari haqidagi fanni yaratdi. SHarqning yetuk sotsiologi bo’lgan Ibn Xaldun «Muqaddima» (1381) asarining «Kirish» qismidagi dastlabki bo’limni «Kishilarning umumiy ijtimoiy xayoti to’g’risida» deb nomlagan.

• Ibn Xoldun (Ibn Xoldun Abdurahmon Abu Zayd: 1332-1406) arab tarixchisi va mutafakkiri. U o’zining Sotsiologiya (arab.ilm al-ijtimoiy) faniga oid dadil fikrlarni o’rtaga tashlagan va SHarqda haqli ravishda shu fan asoschilaridan biri hisoblanadi. «Kitob ul-Ibar» (1370)ining muqaddima qismida uning tarixiy sotsiologiknazariyasi bayon etilgan. Ibn Xaldun bashariyat tarixida ilk bor asotir tafakkuri bilan emas, balki ilmiy, ob’ektiv nazar bilan qaragan eng zabardast tarixchidir». Insoniyat ijtimoiy fikri tarixida birinchi bo’lib, jamiyat, uning ichki rivojlanish qonuniyatlari va taraqqiyot an’analari haqidagi fanni yaratdi. SHarqning yetuk sotsiologi bo’lgan Ibn Xaldun «Muqaddima» (1381) asarining «Kirish» qismidagi dastlabki bo’limni «Kishilarning umumiy ijtimoiy xayoti to’g’risida» deb nomlagan.