Жанабергенова айсулыу жаксылыковна ахборотлашган таълим муҳитида

 
1.3-§. «Ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил 
иш фаолияти методикасини такомиллаштириш”технологиясининг 
ташкилий тузилмаси 
Ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил иш 
фаолиятини режалаштириш, ташкил қилиш ва бунинг учун барча зарурий 
шарт-шароитларни яратиш, дарс машғулотларида талабаларни ўқитиш 
пайтида уларни кўпроқ ўқишга ўргатиш, билим олиш йўлларини кўрсатиш, 
мустақил иш фаолияти учун йўлланма бериш, олий таълим муассасасининг 
асосий вазифаларидан бири ҳисобланади.
Тажрибалар шуни кўрсатадики, ахборотлашган таълим муҳитида талаба 
мустақил равишда шуғулланса ва ўз устида тинимсиз ишласагина 
билимларни чуқур ўзлаштириши мумкин. Талабаларнинг асосий эгаллаши 
лозим бўлган малакалари мустақил иш фаолияти жараёнидагина шаклланади, 
мустақил фаолият кўрсатиш қобилияти ривожланади ва уларда ижодий 
ишлашга қизиқиш пайдо бўлади. 
Тадқиқотимиз жараёнида олий таълим тизимида мустақил иш 
фаолиятини такомиллаштиришнинг мавжуд холати, самарадорлигини 
ошириш йуллари, технологиялардан фойдаланиш имкониятлари, республика 
ва хориж олимларининг илмий-тадқиқот ишлари таҳлил қилинди ҳамда 
қуйидагиларга аҳамият бериш кераклиги таъкидланди: математикадан 
мустақил иш фаолиятининг мақсад ва мазмунини аниқлаб олиш; 
талабаларнинг эгаллаши лозим бўлган малакаларни мустақил эгаллаганлик 
даражасини аниқлаш мезонларини ишлаб чиқиш, мониторингини олиб 
бориш ҳамда билим ва касбий махоратларини эгаллаш сифатини бахолаш 
учун оғзаки савол-жавоб, ёзма иш, тест топшириқларини ишлаб чиқиш; 
турли шаклдаги тест топширикларини тузишда яратилган инвариант тестлар 

---

Novateurpublication.org 
36 
технологиясидан, муаммоли ўқитиш шаклларидан, интерактив методлардан 
фойдаланиш ва амалиётга жорий этиш. Мустақил иш фаолиятини амалга 
ошириш имконини берадиган объектив шарт-шароитларни яратиш 
(замонавий ўқув жихозлари, техника воситалари, ўқув дастури, дарслик, ўқув 
ҳамда методик қўлланмалар, кўргазмали қуроллар); математика фани 
ўқитувчиларининг педагогик билими ва махоратларини ошириб бориш, 
педагогик технологиялар назариясига оид маълумотлар бериш, махсус 
билимларини 
ривожлантириш, 
мустақил 
иш 
фаолиятини 
такомиллаштиришга янгича технологик ёндашувни қарор топтириш; 
математикадан мустақил иш фаолиятининг метод, шакл ва воситаларини 
қўллаш; 
машғулотларни 
ўтказишга 
жиддий 
тайёргарлик 
кўриш 
вазифаларини амалга ошириш белгиланди. Назария ва амалиёт ўртасида 
боғликликни аниқлашда, амалий машғулотлар муҳимлиги, бу талабалардан 
амалий кўникма, малакаларни талаб қилиши ҳамда қуйидаги мустақил иш 
фаолиятини такомиллаштиришда машқлар орқали амалга оширилиши 
таъкидланди: олдинги дарснинг маълумотлари билан боғлик муаммоларни 
ҳал қилиш; намунавий масалалардан фарқли масалаларни ечиш; бошқа 
фанлардаги маълумотлар билан боғлик масалаларни излаб, ечим топиш; 
теорема, қоидаларни қўллаб, мустақил масалалар ва ифодаларни тузиш; 
бошқалардан фарқли ходисаларни тушунтириш, бир неча ходисаларни 
солиштириш орқали, фарқни ва ўхшаш томонларини асослаб бериш; 
хатоларни тузатиш, бартараф этиш устида ишлаш; материал, чизма, 
жадвалларни тайёрлаш; дарсларда реферат, маърузаларни ёзиш.
Математикадан мустақил иш фаолиятидаги номутаносибликни ҳал 
этишда билимларни мустаҳкамлаш, хар қандай таълимотни ижодий 
характердаги фаолият деб тушуниш, талабалар касбий билимларни эгаллаш, 
амалий аҳамиятга молик тажрибаларни ўрганиш кераклиги алохида 
таъкидланди ҳамда математикадан мустақил иш фаолиятини ривожлантириш 
тузилмаси ишлаб чикилди (1.6-расмга қаранг). 

---

37