Жанабергенова айсулыу жаксылыковна ахборотлашган таълим муҳитида

Novateurpublication.org 
72 
учун талабаларга тақдим этиладиган реал вақт бюджетини ҳисобга олган 
ҳолда илмий асосланган режалаштириш зарур. 
Мустақил тарбия ишида мантиқий ва танқидий фикрлашни 
шакллантириш, пайдо бўлган муаммоларни энг мақбул эчим учун ўз 
таклифларини ишлаб чиқиш қобилиятини ривожлантириш марказий ўрин 
тутади [57,59]. Мустақил иш фаолиятида ижодий қобилиятларни 
ривожлантириш жараёни уч босқичга бўлинади: 
1) Мустақил иш фаолияти учун мустаҳкам асослар қўйиладиган 
дастлабки босқич; 
2) назарий билимларни амалда қўллаш қобилиятини ривожлантиришга 
имкон берадиган оралиқ босқич; 
3) муаммоларни ижодий ҳал этиш учун тўпланган билимлардан 
фойдаланиш қобилияти ривожланиб борадиган якуний босқич. 
Деярли бу босқичлар талабалар мураккабликнинг ортиши борасидаги 
мақсадли вазифаларни бажараётганда амалга оширилади. Биринчи босқичда 
қўшимча адабиётларни мунтазам равишда ишлаб чиқиш, тақдим этилган 
материалларнинг режалари ва тезисларини яратиш таклиф этилади. Ўрганган 
адабиётда гапириш амалиёти нуқтаи назарини ҳимоя қилади. 
Ижодий қобилиятларни ривожлантиришнинг иккинчи босқичи 
муаммоларни ҳал қилиш, амалий ва шахсий ишларни бажариш, илмий 
ҳисоботларни, тезислар тайёрлаш, фан олимпиадалари ва замонавий 
тадқиқотларида қатнашиш жараёнида амалга оширилади. Ишларнинг 
мазмуни бажарилишнинг максимал мустақиллигини таъминлаши керак. 
Учинчи, якуний босқичда муаммоларни ижодий ҳал этиш учун 
тўпланган билимлардан фойдаланиш қобилияти ривожланади. 
Зеҳнли фаолиятни фаоллаштириш учун дастурдаги алгоритмик 
техникани муаммоли вазиятлардан фойдаланиб киритиш тавсия этилади. 
Ишнинг ҳар бир бўлими учун алгоритм операцияни бажаришнинг кетма-
кетлигини белгилайди ва бажариладиган ишларни мустақил иш фаолияти 
сифатида тақдим этади. Алгоритмик техникани қўллаш билан боғлиқ 

---

73 
муаммоларни ечиш техник масалалар бўйича чуқурроқ ва мазмунли 
муносабатларни ривожлантиради, касбий таълимни кенгайтиришга ва юзага 
келган муаммоларни ижодий ҳал қилишга ёрдам беради [10,23]. 
Ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил иш 
фаолиятида ўқитувчининг маслаҳат шаклидаги методик ёрдами ва юзага 
келадиган муаммоларни ҳал қилиш бўйича амалий тавсиялар катта аҳамиятга 
эга. Бироқ, биз ушбу ишни қамоқда ушлаб туришимиз керак эмас, балки фаол 
фикрлаш фаолиятини ва касбий малакаларини ривожлантиришни 
рағбатлантирувчи бўлиши керак деб ҳисоблаймиз. Шу билан бирга, мустақил 
иш фаолиятини бажариш миқдори ва тугаш муддатларида муайян тузатиш 
талаб этилади. 
Фақат ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил амалий 
машғулотларини тўғри ташкил этиш унга уни ўрганишга, мустақил равишда 
билим олишни ўргатишга имкон беради. Талабаларнинг мустақил иш 
фаолиятини тўғри ташкил қилиш учун қуйидаги дидактик талаблар 
бажарилиши керак: 
- ўқитувчининг батафсил нутқининг ўқув ва илмий адабиётлари билан 
мустақил иш фаолиятини такомиллаштиришнинг устунлиги; 
- ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил иш 
фаолиятини ўрганиш, қийинчиликларга дуч келган талабаларга кўмаклашиш 
жараёнида ўқитувчи томонидан мониторинг ва назорат қилиш; 
- бошқа таълим шакллари ва методлари билан мустақил иш 
фаолиятининг комбинацияси (таълим сифатини назорат қилиш, амалий 
вазифаларни бажариш); 
- ўқув адабиёти бўйича янги материалларни мустақил равишда ўрганиш 
ва ўзлаштира олиш қобилиятини ривожлантиришга эътибор бериш. 
Ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил иш 
фаолиятини ташкил қилиш - университет ҳаётининг муҳим ва муҳим 
масаласи. Мусиқачи сифатида ўйнашдан олдин у ўз асарини яратиши керак, 
шунинг учун яхши ўқитувчи талабалар билан машғулотларни бошлашдан 

---