Жаћон иќтисодиёти ва дипломатия университети

 
Manba: Доклад о человеческом развитии за 2000 г. Нью-Ёрк, Оксфорд юниверсити пресс-
табл. 1, 5, 7, 8, 9, 12, 13, 14 15, 20, 25, 26 WDI 2001. 
10-jadval
Yalpi ichki mahsulot strukturasi (2000 y.) 
Jami 
Qishloq xo‘jaligi 
Sanoat (%) Xizmatlar sohasi 
(%) 
Shimoliy Amerika 
2 
26 
72 
AQSH 2 
26 
72 
Yaponiya 2 
38 
60 
Shvetsiya 2 
32 
66 
Birlashgan Qirollik 
2 
32 
66 
Sharqiy Yevropa va MDH 
mamlakatlari 
10 37 52 
Yevropa Ittifoqi 
3 
- 
67 
2-BOB 
RIVOJLANAYOTGAN MAMLAKATLAR VA 
JAHON XO‘JALIGI: INTEGRATSIYANING O‘ZIGA XOS 
XUSUSIYATLARI 
Avvalo dunyodagi ilg‘or sanoat markazlari bilan savdo-iqtisodiy va bo‘lak aloqalarni 
kengaytirish orqali xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimiga tobora kengroq qo‘shilish 
(intefatsiya) masalasi rivojlanayotgan mamlakatlar uchun dolzarbdir. Bu munosabatlar tarixi bir 
necha yuz yilliklardan iborat. Dengiz kemachiligining rivojlanishi natijasida Yevropa 
mamlakatlari o‘zlari uchun Osiyo, Afrika, Amerika va boshqa qit’alarni kashf qildilarki, bular 
ularning tarixiy rivojida muhim ahmiyat kasb etdi. Biroq, bu o‘zaro ta’sirni oshirish, rivojlangan 
va rivojlanayotgan davlatlar aloqadorligini kuchaytirish jarayoni jahon iqtisodi evolutsiyasiga 
xos bo‘lgan xususiyat va an’analarga munosib ravishda sekin-astalik bilan amalga oshdi. 
 
Rivojlanayotgai mamlakatlarning xalqaro mehnat taqsimotidagi roli evolutsiyasining 
bosqichlari 
 
1. Rivojlanayotgan mamlakatlar mustamlakachilik davrida va mustaqillikka erishishning 
dastlabki bosqichlarida avvalo xom ashyo manbai, tijorat bozori hamda kapitalni serdaromad 
sohalarga sarflash mumkin bo‘lgan o‘lka sifatida rag‘bat uyg‘otdi. Ularning eksporti cheklangan 
xom ashyolar bilan kifoyalanar, importi esa ularning oddiygina ehtiyojlarini ta’minlovchi 
iste’mol mollaridan iborat edi. 
Eksportga xizmat qiladigan sanoat ishlab chiqarishidagi ayrim korxonalarning bu 
boradagi ahamiyata unchalik katta bo‘lmagan.
2. 1950-yillarning ikkinchi yarmi va 60-yillarning boshlarida rivojlanayotgan 

---

mamlakatlarning jahon xo‘jalik munosabatlaridagi ishtirokida yangi tizimga o‘tish jarayoni ro‘y 
berdi va bu hol 80-yillarning boshlarigacha davom etdi. Bunga sabab fan-texnika taraqqiyoti va 
xalqaro kapitalistik xo‘jalikning obyektiv ravishda yuzaga kelgan yangi ehtiyojlaridir. 
Bu bosqichning o‘ziga xos xususiyatlari: