Jihozlar va loyihalash asoslari

Pn («,)= 1 - [ 1 - P, («,)]“
Asosiy apparat to'xtab qolgandan so'ng sovuq o‘rniga chiqish holida zaxira apparati ulanadi.
R2 («)= (I + kto)/ eXt
Agarda zaxira apparatini ishchi tizimi bilan ulanadigan ulagichlar toia ishonchga ega boisa ohirgi ifoda haq boiadi.
Jihozlarni tanlash va hisoblashdan so‘ng nostandart jihozlar —bosim baklari, idishlar, bunkerlar, reaktorlar, ba’zi bir bugianiirish apparatlan, issiqlik almashtirgichlar va apparat kolonnalari texnik loyihasini tuzadilar. Texnik loyihaga eskizlar, chizmalar (apparatning umumiy ko‘rinishi, boshqa turlari) va qisqa texnik tavsif kiradi. Namunaviy va standart tugunlar va detallar, ish sharoitini hisobga olgan holda material tanlash va berilgan texnologik rejimni, ya'ni nazorat vositalari va jarayon boshqaruvini ta'minlaydigan tadbirni ishlab chiqishga e’tibor berish kerak. Texnik loyihani mexaniklar, texnologlar bilan birga ishlab chiqadilar, ishchi tizmalarni tayyorlovchi zavodda konstruktorlik byurosida bajaradilar. Aralashtirish, eritish, kristallash, bugMantirish va shunga o‘xshash ma'lum texnologik bosqichlarni bajarish uchun zarur bo‘lgan texnologik tugun, ya'ni apparatlar yoki bir guruh apparatlar tanlash va hisoblashni bog'lovchi ishlanmani tamomlaydilar. Dastlabki moddalar, issiqlik tashuvchi, mahsulotni ajratib oluvchi, sovuqagentni uzatish va boshqarish uchun mo‘ljallangan quvur o‘tkazgichIar va armatura barcha majmuini bogMashdan va barcha ishlab chiqarishni nazorai qilishdan iborat.
Nazorat va texnologik jarayonni boshqarish masalalarini texnologlar
2 7 3

www.ziyouz.com kutubxonasi

avtomatika va mexanika bo‘yicha mutaxassislar bilan birga ishlab chiqadilar.

Loyihalashning keyingi bosqichida quvur o‘tkazgichlarni hisoblaydilar, ekspluatatsiya sharoitlarini (R,T muhim xossasi) hisobga olib ularni tayyorlash uchun material va armaturani tanlaydilar.

Texnologik tugunlarni bog'lashni apparatura bilan shakllantirish masalasini yechgandan so‘ng ishlab chiqarishni to‘la texnologik sxemasini chizadilar va KIP va avtomatika bo‘limiga avtomatik nazorat va texnologik jarayonni boshqarish vositalarini to‘la ishlab chiqarish uchun topshiriq tuzadilar.

Ishlab chiqarishni hajmi —rejalashgan yechimi (kompanovkali) va jihozlami joylashtirish.

Sex kompanovkasi deganda jihoz va yordamchi xizmat ko‘rsatish sexlari (ishlab chiqarish joylari uchun zarur bo‘lgan xonalar tarkibi, ularning o‘lchamlari va o‘zaro joylashishi tushuniladi) ishlab chiqarish kompanovkasi texnologik jarayon sharoitlari spetsifik sharoitiga to'lamas keladigan xavfsizlik jihozlarda xizmat qilishning qulayligi, jihozlami montaji va ta'mirlashining qulayligi va qurilishni minemal tannarxga ega bo‘lishi mo'ljallanadi.

Birinchi galda jihozlarni ochiq maydonlarda va etajerkalarda (postamentlarda) joylashtirish masalasi hal qilinadi. Odatda jihozlarni yopiq xonalardan maksimal chiqarishga intiladi, chunki bu qurilishni arzonlashtiradi, montajni va apparaturani ta’mirlashda uni bo‘laklarga ajratishni soddalashtiradi, ventilatsiya qo‘yish zamriyatini yo‘qqa chiqaradi. Ochiq maydonlarda quyiladigan apparatlarning ro‘yxati adabiyotda (16) keltirilgan. Arnmo, bu holda kimyo ishlab chiqarishining tavsiloti ishlanayotgan moddalarning zaharligini va portlash xavfligini, qurilish punktida texnologik talablar va iqlimiy sharoitlami hisobga olish zarur. Katalizatorlar, reaktivlar, kuchli changlanadigan va agressiv moddalar, yuqori haroratda kristallanadigan eritmalami, shuningdek, ko'pchilik mashinalarni (kompressorlarni, gazpuflagichlarni, nasoslarni, tegirmonlarni, maydalagichlarni, groxotlarni, eritish, bug‘lantirish, filtratsiya qilish va quritish uchun apparatlarni faqatgina yopiq xonalarga joylashtiradilar. Kompanovkada ishlab chiqarishni zaharlik darajasi yong‘in va portlash xavfligi, yordamchi ishlab chiqarish (ventilyatsion kameralar, elektr taqsimlagich tuzilmalar, sex laboratoriyalarini) va xizmat ko‘rsatish xonalarini, ta’mirlash ustaxonalarini, omborxona va administratsiyani joylashtirish zamrligi hisobga oladilar.
2 7 4

www.ziyouz.com kutubxonasi

Hajmiy rejalash masalalari yechilgach, jihozlami maydonlarga va qavatlarga ularning o'lchami va massasi, material oqimlaming yo‘nalishi, ishlanayotgan moddalarning zaharligi, montajni ta’mirlashni va ularga xizmat qilishni qulayhgi, shuningdek, mehnat muhofazasi va texnik xavfsizligini hisobga olib joylashtirishga kirishadilar, qoida bo'yicha, jihozlarni guruhlarga boMadilar, ularning har biriga yaqin turdagi mashina va apparatlar yoki qandaydir umumiy belgilari (masalan, kuchli vibratsiya va chang ajratib chiqishi, zaharli yoki agressiv moddalarni ajralib chiqishi) tavsiflarini birga yig‘adilar va bu guruhlami mos ravishda kompressor, nasos, reaktor, quritgich va shunga o‘xshash xonalarga boMadilar. Ishlab chiqarishning chizmalardagi joylashuvida jihozlarni tasviri beriladi.

Loyihalashning bu qismini bajarishni quyidagi topshiriqlarni tuzish bilan tugatadilar:
energiya bo'limiga energiya iste’mol qiluvchilarni joylashtirish, ulaming quwati va ishlash rejimini ko'rsatish;
bosh reja bo'limiga bino, inshoot va maydonlar joylashuvi chizmalari bilan;

suv ta’minoti va kanalizatsiya bo‘limiga suv iste’molchilarini, suv sifati va sarfini ko‘rsatish bilan;

qurilish boMimiga loyihaning me'yoriy-qurilish qismida (birinchi topshiriq) jihozlarni chizmada ko‘rsatgan holda sex chizmalari ko'rinishida va maksimal va minimal mashina va apparatlardan, quvur o‘tkazgich va armaturadan, shuningdek, mashina va apparatlardan ta'mirlash paytida tushgan foydali yukni ko‘rsatish bilan;

tashqi set bo‘]imiga sexlararo turli texnologik quvur o'tkazgichlarnilami loyihalash bilan;

smeta boMimiga qurilish smetasini tuzishda topshiriqda bino, inshoot va maydonlaming hajmi va turi loyihalanayotgan ishlab chiqarish uchun jihoz va buyumlami tavsiloti to'g'risida xabar qiladilar.

Keyinchalik ushbu topshiriq aniqlanadi va tegishli boMimlar bilan kelishiladi. Tanlash maMumotlari va jihozlaming hisobi bo‘yicha jihozlarning tavsiloti, nostandart jihozlarning loyihalash bo'yicha topshirig'i, ishlab chiqarishning texnologik sxemasi, quvurlar va armaturalar navi tuziladi.

Montaj ishlarini ishlab chiqishda turli apparatlami bogMovchi quvur o‘tkazgichlarni (o‘zaro bogMash) chizmalarini bajarishdan iborat boMadi. Loyihaning bu qismida quvur oMkazgich trassalarini va ulami apparatlar
2 7 5

www.ziyouz.com kutubxonasi

bilan biriktirish usullarini belgilaydilar, muzlaydigan suyuqliklar uchun moMjallangan quvur o'tkazgichlarni isitish usullarini, vibratsiyani yo'qotish, gidravlik urish va quvur o'tkazgichlarning harorat ta’siridagi deform atsiyasini yo‘qotish choralari, quvur o ‘tkazgichlarni mustahkamlash usullari, armaturani joylashtirish joylarini ishlab chiqadilar.

Montaj ishlarini ishlab chiqish montaj—texnologik sxemani bajarish bilan tugaydi, unda jihozlarni va uning quvur o‘tkazgichlar bilan bog‘lanishini (obvyazkasini), montaj chizmalarini va barcha quvur o‘tkazgichlarni mashtabda chizadilar, quvur o‘tkazgichlar jurnalini, jamlovchi quvur va armatura tavsilotini va montaj yo‘riqnomasini tuzadilar.
Loyihalash hujjatlari uning ayrim qismlarining tayyor bo‘lishi bilan rasmiylashtirish amalga oshiriladi. Loyihalash institutining turli bo‘limlari tayyorlagan chizmalar, sxemalar va hisoblar kelishiladi, tekshiriladi va tasdiqlanadi.
Sanoat korxonalari, bino va inshootlar loyihasini ishlab chiqishda loyihalash instituti amaldagi loyihalash va qurish bo‘yicha norma va qoidalar, namunaviy loyihalar katalogi va qurilish industriyasi korxonalari ishlab chiqaradigan konstruksiyalarga tayanish kerak.
Loyihaning chizma qismi — chizma varaqlarining o‘lchamlari, masshtab, chiziqlarning qalinligi, chizma shriftlari, tasvirni tuzish prinsiplari, shartli belgilar maxsus normativ hujjatlar bilan tartiblanadi.
Qurilish chizmalari uchun faqatgina amalda bir nechta standartlar mavjud: bino elementlarining shartli grafik belgilari, konstruksiya elementlarining shartli grafik belgilari, kostruksiya elementlarining jadvallari belgilari va sanitar-texnik tuzilmalarning shartli jadvallari belgilari.

2 7 6

www.ziyouz.com kutubxonasi