Jihozlar va loyihalash asoslari

Ayrim sentrifugalaming texnik tavsifi
T ip -	Rotorga		Rotorning	Rotoming	Ajra-		Yurit-	M as-
odcham i	yuklanadigan		joylashish	aylanish	tish		m a-	sasi,
	eng ko ‘p yuk		sig‘imi,	chasto-	omili		ning	kg
	miqdori (kg)		dm 3	tasi,			quvvati,
	yoki ish			ayl/m in			kW
	;unumi, kg/s
OMB	90		.. 45	1520	800		2,8	—
601K
QM H	180		80	1250	700		4,0 ,	—
801Y
OMB	400		350	730	450		10,0	—
1501K
onH	320		215	1500	1180		40,0	4160
1005Y
			7 0

www.ziyouz.com kutubxonasi

orm
1202T
o n c
I253K
orH

903K
orH
903K

15. 
    ra
    

1801K
2ora '

2201Y
om i
202K
onu

1203K
i/2orn

401K
i/2orn

1201T
2/2orn

1201K

450	300	1000	620	20,0	3342
500	430	1000	700	100,0	10720
140	125	1500	1130	32 (1,7)	11610
140	125	1500	1130	32 (2,2)	11610
1000	850	720	520	55 (2,2)	15496
3500	2750	600	445	125(2.2)	29540
100	—	6000	4000	5,5	790
14000	—	800	430	90(0,6)	14200
1000	—	1000	225	10 (4)	4875
13000	—	750	400	40 (40)	—
45000	—	700	330	75(55)	—

14-rasm, rH tipidagi sentrifugalarda rotorning joylashish sxemasi:

1. 
   — rotor tirgaklar oralig‘ida joylashgan; b — tirgaklar oralig'ida ikkita rotor joylashgan; d —rotor qiya tarzda joylashgan.
   

71

www.ziyouz.com kutubxonasi

5.4. Gidrosiklonlar
Markazdan qochuvchi kuchdan foydalanib suspenziyani ajratishni faqat sentrifugalarda emas, balki aylanadigan qismlari bo‘lmagan qurilmalar gidrosilindrlarida ham amalga oshirish mumkin. Ixchamligi, narxining arzonligi, boshqarishning oson va oddiyligi ularning afzalligi hisoblanadi.
Tuzilishi jihatidan gidrosilindrlar gazlarni changdan tozalashda ishlatiladigan siklonlarga o‘xshaydi. Noorganik texnologiyada qo‘llanadigan gidrosilindrlarning diametri 50 dan 750 mm gacha, konusli burchagi 5 dan 90°C gacha bo‘ladi. Gidrosiklonning diametri qancha kichkina bo‘lsa, unda yuzaga keladigan markazdan qochma kuch shuncha katta va ajralayotgan zarralarning o‘lchamlari shuncha kichik bo‘ladi. Odatda, kichik diametrli gidrosiklonlar parallel ishlovchi bitta qurilmaga birlashtiriladi va ular multigidrosiklonlar deb ataladi. Suspenziya (tin-dirilishi) konusli burchagi kichik bo‘lganda (10—15°C) yaxshi ajraladi.
Gidrosiklonlardan kaliy ishlab chiqarish sanoatida suspenziyani quyultirish va qattiq zarrachalarni o‘lchamlariga qarab fraksiyalarga ajratish hamda katalizatorlar va ohaklash usuli bilan o'yuvchi natriy ishlab chiqarishda keng foydalaniladi.
Gidrosiklonlarning ish unumi (Q, m3/s) taxminan quyidagi tenglama bilan hisoblab topiladi.
Q = k D d p VAP
bu yerda: k —gidrosiklonning geometrik ko'rsatkichlariga bog'liq bo‘lgan koeffitsient, £=1,0=3,19; D — siklon silindrik qismining diametri; m; dp — pastki to'kish quvurchasi (patrubok)ning diametri, m; AP — gidrosiklondagi bosimning tushish oralig‘i.
Yuqoridagi to‘kish quvurchasiga ketadigan zarrachalarning eng katta o‘lchamini quyidagi tenglamadan topish mumkin:

d
bu yerda:rf—ta’minlovchi quvurchaning diametri, m; d yi —yuqoridagi to'kish quvurchasining diametri, m; h — gidrosiklonning balandligi, m.
Gidrosiklonlarning kamchiligi ularning ayrim qismlari, ayniqsa konusning pastki qismining, ta'm inlovchi va tepadagi to ‘kish
72

www.ziyouz.com kutubxonasi

quvurchalarining tez yedirilib ketishidir. Xizmat muddatini uzaytirish uchun ba’zan ular yedirilishga chidamli material bilan qoplanadi, qoplamalar vaqti-vaqti bilan almashtirib turiladi.

5.5. Cho‘kmani yuvish apparatlari
Umuman olganda, cho‘kmalarni yuvish uchun mo‘ljallangan maxsus apparatlar yo‘q. Odatda, bu maqsadlarda suspenziyani ajratishga moijallangan apparatlar (tindirgichlar, filtrlar, sentrifugalarjdan l'oydalaniladi.
Cho‘kmani yuvishdan asosiy maqsad suyuq fazani toiaroq — maksimal darajada olish (masalan, ohaklash usuli bilan o‘yuvchi natriy olish) yoki tarkibida aralashmalar boimagan yuqori sifatli cho‘kma (masalan, bariy karbonati) olishdan iborat. Cho'km ani yuvish jarayonining to‘g‘ri tashkil etilishi olinadigan mahsulotning sifati yuqori boiishida muhim rol o'ynaydi.

Cho'kmani yuvishning bir nechta usuli mavjud:

— cho‘kmadagi suyuq fazani yuvuvchi suyuqlik bilan siqib chiqarish;

— cho‘kmaning suyuq fazasini yuvuvchi suyuqlik bilan suyultirish;

— cho‘kmaning suyuq fazasini yuvuvchi suyuqlikka diffuziyalar o‘tkazish.

Oxirgi usul kam, faqat shnekli cho‘ktiruvchi sentrifugalarda qo‘IIanadi. Noorganik moddalar ishlab chiqarishda yuvuvchi suyuqlik sifatida, odatda, mahsulotning sifatiga qo‘yilgan talabga qarab, texnologik yoki mineralsizlantirilgan suv ishlatiladi.

Siqib ehiqarish usuli bilan yuvish. Cho‘kmani bu usulda davriy va uzluksiz harakatlanuvchi filtr va sentrifugalarda bir yoki bir necha bosqichda yuvish mumkin. Ko‘p bosqichli yuvish usuli, odatda, uzluksiz harakatlanuvchi suzgichlarda qo‘llaniladi.

Cho‘kmani bir bosqichli yuvish nutch-filtrlarda, filtr-presslarda davriy va uzluksiz harakatlanuvchi sentrifugalarda amalga oshiriladi. Bunday usulda yuvish, agar cho‘kma yirik zarrachali va oson yuviladigan bo‘lsa, yuvuvchi suvda cho‘km adan yuvib olinayotgan m oddaning konsentratsiyasi yuqori bo‘lishi talab etilmagan hollarda qo'llaniladi.

Davriy harakatlanuvchi filtrlarda cho‘kmani yuvishda, cho‘kmaning liltrat bilan berilgan qiymatgacha to‘yinishi (t) uchun zarur bo‘lgan yuvuvchi suyuqlik hajmini (yu.s, m3) quyidagi tenglamadan topish mumkin:
73

www.ziyouz.com kutubxonasi

V	=ki	i	K .	(5-7)
yu.s	1	2	/ 0

bu yerda: kv k v k}—tegishlicha suyuqlikning yopishqoqligi u cho'kma qatlamining qalinligi 8 ta.k va zarrachalar o‘lchami dt ta’sirini hisobga oluvchi koeffitsient; V0— yuvilishidan oldin cho‘kma g'ovaklarida bo'lgan filtratning hajmi, m 3.

kr k2, k3 larning qiymatlarini m, d, p va 8cho.k ga bog‘liq ravishda ma’lumotnomalardan olish mumkin. Yuqoridagi tenglamadan (5.7) foydalanayotganda shartli ravishda cho‘kma g‘ovaklarida yuvuvchi suyuqlik filtrat bilan aralashmaydi, deb hisoblangan. Filtrat hajmining g‘ovaklarining umumiy hajmiga nisbatini bildiruvchi to‘yinish darajasi, cho‘kma yuvilishidan oldin 1 ga teng bo‘ladi.
Uzluksiz harakatlanuvchi suzgichlarda cho'kmani yuvish jarayoni qonuniyatini aks ettiruvchi tenglama ushbu ko‘rinishga ega: