Jild: 02 Nashr: 03 2023 yil

Ushbu maqolaga onlayn kiring 
Quick Response Code:
 
Website: 
https://sciencebox.uz 
 
ISSN: 2181-3464 
 

---

Jild: 02 Nashr:03 2023 yil
77
AMALIY VA TIBBIYOT FANLARI ILMIY JURNALI
Saraton kasalliklari - butun dunyo bo‘ylab o‘limlarning eng asosiy sabablaridan. Xavfli o‘smalar 
xususiyati hamon to‘kis o‘rganilmagan. Ammo tasdiqlangan gipoteza shuki, saraton kelib chiqishi 
sabablaridan biri - xavfli radikal moddalar tufayli hujayralarda paydo bo‘lgan patologik 
o‘zgarishlardir. 
Antioksidantlar xavfli radikallarga qarshi kurashadi. Sabzi, lavlagi, karam, bulg‘or qalampiri, ismaloq, 
tomat, qovoq, baqlajon, piyoz, sarimsoq va yashil sabzavotlarda antioksidantlar ko‘p bo‘ladi. 
Shuningdek, malina, olxo‘ri, qorag‘at, sitrus, olcha, qovun, anor, uzum kabi meva va rezavorlar ham 
antioksidantlar manbai hisoblanadi. 
Bodom, xandon pista va grek, keshyu, pekan, funduk kabi yong‘oqlar ham organizm uchun foydali. 
Chunki ular antioksidant uchun zarur bo‘lgan E vitaminiga boy. Ular nafaqat radikallarga qarshi 
kurashadi, 
balki 
zararlangan 
DNK 
larni 
ham 
qayta 
tiklash 
xususiyatiga 
ega. 
Ziravorlardan qalampirmunchoq, zarcho‘va, dolchin (koritsa), quritilgan petrushka, oregano ham 
salomatlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Choy, qahva, qora shokolad, kakao, qizil vino, na’matak, dengiz mahsulotlari, quruq mevalar ham 
antioksidantlarning qo‘shimcha manbasi hisoblanadi. 
Doimo yodda tutish lozimki, antioksidantli mahsulotlar ham faqat me’yorida iste’mol qilinganda 
foydali. Shuningdek, ushbu mahsulotlarni iste’mol qilish bilan birga, sog‘lom turmush tarzi 
qoidalariga rioya qilish lozim[1]
So'nggi yillarda antioksidantlarga katta e'tibor qaratilmoqda vitaminlar (E vitamini, C vitamini va B-
karotin), ayniqsa, ularning iste`moldagi roli tufayli yurak-qon tomir kasalliklari va saraton 
kasalliklari[2] antioksidant vitaminlar lipidlarning oksidlovchi ta'sirini o`rganish orqali bartaraf etishi 
mumkin Bunday kasalliklarning asosiy belgisi sifatida topilgan kislorodli erkin radikallar [3]. Muhim 
antioksidant vitaminlar darajasi, boshqa antioksidant va himoya vositalaridan farqli o'laroq, asosan 
ularning oziq-ovqat bilan ta'minlanishi bilan belgilanadi. Meva va sabzavotlar antioksidant 
vitaminlarning asosiy manbalari bo'lib, bu oziq-ovqatlarni inson salomatligi uchun zarurdir. Chunki 
pomidor 
Ko'pgina mamlakatlarda kundalik ovqatlanishning asosiy tarkibiy qismlari bo'lib, ularning ozuqaviy 
qiymatini antioksidant vitamin tarkibi bo'yicha baholash imkoniyati tobora muhim ahamiyat kasb 
etmoqda. Bundan tashqari, ba'zi ekologik va nav omillari o'simlik mahsulotlarining kimyoviy tarkibida 
noqulay o'zgarishlarni boshlashi mumkin, bund shartli ravishda analitik o`lchovlar muhim ahamiyatga 
ega. 
Materiallar va metodika: 
Xom ashyolar: 
Tajriba uchun ekin maydonidan turli xil pomidor mevalari navlardan olinadidi. Mevalar muzlatgichda 
-20 ° da saqlanadi, uzulgandan keyin darhol tahlil qilinadi. 
Karotinoidlarni ajratib olish Daood va boshqalar tomonidan ishlatilgan usul. (1989) karotinoidlarni 
olish uchun. 10 gr (tasodifiy namuna) pomidor mevasi olinadi va ohakli qum bilan pestlda metanol 
bilan aralashtirilib yanchiladi. Aralashma 60 ml CC1
4 
- bilan aralashtiriladi va 20 daqiqa davomida 
mexanik chayqatiladi. CC1
4
fraktsiyasi suvdan ajratilgan faza ajratuvchi voronkada solinadi va 
Na
2
SO
4
ustida quritiladi. Filtrat vakuum ostida quritiladi va qurugunga qadar 40°C da bug'latiladi. 
Tokoferollarning ekstraktsiyasi va sovunlanishi 
Karotinoidlarni olish usuli ham ishlatilgan tokoferolni olish uchun ishlatiladi. Olingan lipid fraksiya 4 
ml 30% li qaynash nuqtasida 30 daqiqa davomida metanolik KOH ning 0,5 g askorbin kislota 
ishtirokida sovunlanadi. Keyin kolbani sovutib, 15 ml sho'r suv qo'shildi va metanol bilan 
tokoferolning analoglari ikki marta ajratilgan 40 ml neft efiri ajratuvchi voronkada. Efir fraktsiyalar 

---