Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

I.P.Radchenko, R.Rasulova menen alımlar usınısına kóre oqıtıwshı miynetin ilimiy tiykarda tuwrı shólkemlestiriwde eń áhmiyetli talaplar

-pedagogikalıq háreketti anıq rejelestiriw;

-háreketti qızǵın shólkemlestiriw hám onda qatnasatuǵın obekt hám subektlerdiń imkaniyatların birden bir maqsetke baǵdarlaw;

-tárbiyalanıwshılardıń tabısların hár dayım stimullastırıp barıw;

-tálim-tárbiya qadaǵalawın alıp barıw.

31-keste
Rejelestiriwdegi tiykarǵı itibar shólkemlestiretuǵın barlıq pedagogikalıq háreket túrlerin hám onda qatnasatuǵın jámáát hám onıń aǵzaların ulıwma pedagogikalıq maqsetke birlestiriwdi názerde tutadı. Bunda tálim hám tárbiyanıń jaqın, orta, uzaq maqsetlerin inabatqa alıwı kórsetilgen.
Oqıtıwshınıń kún tártibi onıń háreketi hám turmısın tártipke salıwshı tiykar bolıp, ol bolmaǵan jerde miynet ónimi pás boladı, densawlıǵına tásir etedi. Nátiyjede, oqıtıwshı sarplaǵan kúshin qayta tikley almaydı, miynet ónimdarlıǵı páseyedi, jumıs qábileti tómenleydi, aqıbetinde tálim-tárbiyanıń sıpatı joǵaladı. Demek, ilimiy tiykarlanǵan kún tártibi oqıtıwshılardıń óz miynetin durıs shólkemlestiriw wazıypasın atqarıwda qoyılǵan dáslepki qádem desek qáte bolmaydı. Pedagogikalıq miynetti ilimiy tiykarda shólkemlestiriw shártlerinen jáne biri jumıs ornın tártipke salıw hám miynet sharayatın óz háreketine sáykeslestiriw. Oqıtıwshınıń jumıs ornı jasaw procesiniń bir bólegi bolıp, miynet ónimdarlıǵınıń joqarı bolıwına tásir etedi. Oqıtıwshınıń jumıs ornı, ózgeshelikleri, pedagogikalıq miynetiniń mazmunı hám ózgeshelikleri menen belgilenedi.
Miynet sharayatı, kún tártibi bul kompleks túsinik bolıp, onda oqıtıwshınıń miynet islep atırǵan ornı, anıq jaǵdaydalar itibarǵa alınıp tómendegi principler tiykarında jetilistirip barıladı.
Pedagogikalıq miynettiń effektivligi, maqset hám háreket wazıypasına qaray anıq bir baǵdardı belgilew – oqıtıwshı miynetiniń ilimiy tiykarda shólkemlestiriwdiń birinshi principi.
Ekinshi princip - qánigelikbilimlerin tereń ózlestirip qızǵın pedagogikalıq háreket usılların belgilew.
Úshinshi princip – pedagogikalıq miynetin ilimiy tiykarda shólkemlestiriwde xabar hám kompyuter texnologiyaları qurallarınan effektiv paydalanıp biliwıdi óz ishine aladı. Bunda kónlikpe hám kvalifikaciyanıń qáliplesiwinde xızmet qılatuǵın pedagogikalıq texnologiyaları itibarǵa alınadı.
Tórtinshi princip – tálim-tárbiya birligin táminlegen halda pedagogikalıq háreketin rejelestiriw. Usı princip reje tiykarında tálim-tárbiya háreketin tártipke salıw, onıń modelin jaratıw, tayanısh sistemaların tabıw máselelerin óz ishine aladı.
Pedagogikalıq háreketin anıq maqsetler tiykarında rejelestirmey turıp shaxstı hám jámiyetti tárbiyalaw, olardı hár tárepleme kamal taptırıwın támiyinlew múmkin emes, bul óz gezeginde jámiyetke sociallıq hám ekonomikalıq zıyan keltiredi. Pedagogikalıq miynetti qadaǵalaw hám esapqa alıw oqıtıwshı háreketin úziliksiz gúzetiw, tabıs hám kemshiliklerdi anıqlaw, áhmiyetlilerin ajıratıp alıwdı názerde tutadı. Esapqa alıwdıń eń qolaylı jolı-statistikalıq esapqa alıw. Pedagogikalıq qadaǵalawda obektivlik, effektivlik, úziliksizlik, anıqlılıq talap etiledi.
Oqıtıwshı miynetin qadaǵalaw hám esapqa alıwdıń úziliksizligi, izbe izligi tómendegilerden ibarat:
-oqıw materialları hám tárbiya ilajlarına tayarlanıwdı óz tárepinen qadaǵalawı;
-sabaqtan tısqarı waqıtlarda tálim-tárbiyanı qadaǵalaw hám óziniń tabıs hám kemshiliklerin gúzetiw;
-oqıtıwshınıń sabaqtan tısqarı waqtın ózin qadaǵalaw;
-ata-analar hám jámiyechilik penen orınlanatuǵın tálim-tárbiya háreketin qadaǵalaw;
-óz ústinde úziliksiz hám dóretiwshilik penen jumıs alıp barıw.
Oqıtıwshı miynetin ilimiy tiykarda hár tárepleme shólkemlestiriw mámleketimizdiń ǵárezsizlik principlerine sadıqlıǵı hám de jámiyettiń rawajlanıwına munásip úles qosatuǵına qádir jas áwladtı qáliplestiriwde úlken áhmiyetke iye. Bunda oqıtıwshı óziniń qızǵın miynetin pedagogikalıq jámáát, ata-analar, shańaraq, máhálle, túrli jámááchilik orayları menen óz ara tıǵız baylanısta alıp barılǵanda tálim-tárbiyanıń effektivligi jáne de asadı.
Oqıtıwshı miynetin ilimiy tárepten tereń analiz qılıp úyreniw pán sıpatında jańalıq bolmasa da, biraq sońǵı jıllardaǵı global ózgerisler, ilim hám texnikanıń, informaciyalıq xabar texnologiyalarınıń rawajlanıwı bul tarawǵa hár jılı túrli jańalıqlardıń alıp kiritiliwin talap etpekte. Oqıtıwshı miynetin úyretiwshi pánler, yaǵnıy pedagogika, psixologiya, pedagogikalıq menedjment, sociallıq pedagogika, hám basqa da pánlerdin bul salada óz ara bir birin tolıqtırıp kelse de, alıp barılatuǵın ilimiy baqlawlar nátiyjesinde málim bolǵanınday, ele bir qansha mashqalalar óz sheshimin kútpekte. Házirgi zaman ilimiy teoriyalıq hám metodologiyalıq sistemasına tiykarlanǵan halda, oqıtıwshı miynetine tásir qılıwshı hám de sociallıq ózgesheliklerine iye bolǵan belgili baǵdarlarınan biri oqıtıwshınıń obektiv-jeke ózgeshelikleri.