Ájiniyaz atíndaǵi nókis mámleketlik pedagogikalíq institutí filologiya fakulteti ájiniyaz atındaǵı nmpi tayarlıq kursınıń «Qaraqalpaq tili hám ádebiyatı»

Bayshubar obrazı. Batırlıq dástanlardıń kórkemlik dástúri boyınsha batırdıń atı mázi kúsh-kólik emes , al batırdıń joldası ,qıyın kúnlerde járdem beretuǵın dostı. Ayırım qıyın qıstaw jaǵdaylarda batırdıń atına til pitip, sana-sezimge iye boladı,óz betinshe háreket etip batırdı awır awhallardan alıp shıǵadı. Demek, batırlıq dástanlarda onıń atı personaj dárejesinde súwretlenedi. "Alpamıs" dástanında batırdıń atı Bayshubarda usı qásiyetlerdiń barlıǵı bar.Bayshubar ápiwayı at emes, shıǵısı boyınsha suw tulpardan dórep, jas biyeden tuwǵan hasıl tuqım ájayıp at. Ol dástanda personaj dárejesinde háreket etedi. Barshın ushın atbayraqqa shıqqanda Bayshubar dáslep boyın jasırıp atlardıń izinde júredi,kúshin saqlaydı. Shubardı shapqan Qarajannıń ǵapıllıǵınan onıń tórt ayaǵına dushpanlar gúl mıyıq qaǵıp mayırıp ketedi. Sonda Shubarǵa til pitip, ózin qamshılap etin qızdırırıwdı Qarajannan ótinedi.Et qızıwı menen ol baygeden ozıp keledi. Alpamıstıń hám yarı, hám namıs-arı bolǵan Barshındı alıp beredi. Alpamıstı zindannan azat eter waqıtta qırıq qulash tereńliktegi zindannan hesh Kim batırdı tartıp shıǵara almaydı.Sonda Alpamıstıń dostı Áshim: Hám aǵası hám inisi, elinen shıqqan joldası, bir shıǵarsa bayshubar shıǵaradı onı,-deydi. Alpamıstıń ózi de qıynalıp turǵan jerlerde "Aǵam bolǵan Bayshubar, inim bolǵan Bayshubar" dep attı óz basına teńeydi, onı qıynalǵanda súyenetuǵın tiregi, jalǵızdıń joldası, tuwısqanı dep biledi. Dástanda Bayshubarǵa at dep qaramay personaj dárejesinde dıqqat beriwdiń mánisi bar. Ata-babalarımızdıń turmısında ayrıqsha orın tutqan. Jaqsı at kóshse kóligi, báygi jarısında ar-namısın áperetuǵın tulparı, jawgershilik kúnlerde jawınger joldası bolǵan. Sonıń ushın da xalıq danalıǵında ushırasatuǵın "At-jigittiń joldası bolǵan", "At-batırdıń qanatı,"Atlınıń nesiybesi altaw, "Jılqı maldıń patshası", "At bolmasa dárt bolar", "Atlan, atlan degende atlanarǵa at joq, Qatardan qalqan sol jaman", degenge usaǵan naqıllar xalıq turmısında attıń qanshelli áhmiyetke iye bolǵanınan guwalıq beredi. Egerde Alpamıstı Bayshubardan ajıratıp suwretlegende batır obrazı shıqpay qalar edi, hátteki shıǵarmanıń ózi batırlıq dástan dárejesine kóterilmey qalar edi. Sonlıqtan batırlıq dástanlarda bas qaharman astındaǵı ájayıp atı hám jaw-jaraǵı menen qosıp suwretlense ǵana bir pútin obrazǵa, batır obrazına aynaladı.