Жиноят ҳУҚУҚИ Ўқув қўлланма

15-Мавзу. ЖИНОИЙ ЖАВОБГАРЛИКДАН ОЗОД ҚИЛИШ 
 
15.1. Жиноий жавобгарликдан озод қилиш тушунчаси,
турлари, аҳамияти ва шартлари 
Жиноий жавобгарликдан озод қилиш деб - шахс содир 
этган ижтимоий хавфли қилмишида айбдорлик масаласи ҳал 
қилинмасдан туриб, унинг барча ҳуқуқий оқибатларидан уни 
озод қилишга айтилади. Яъни: 
- 
содир этган ижтимоий хавфли қилмиши учун ЖК асосида 
жавоб бериш мажбуриятидан; 
- 
унинг 
ҳаракатлари 
давлат 
томонидан 
салбий 
баҳоланишидан; 
- 
айбдорга 
жиноий 
ҳуқуқий 
таъсир 
чораларини 
қўлланилишидан; 
- 
судланганлик ҳолатининг юзага келишидан. 
Амалдаги 
жиноят 
қонуни 
жавобгарликдан 
озод 
қилишнинг қуйидаги турларини кўрсатади: 
- 
жавобгарликка тортиш муддатининг ўтиб кетганлиги 
муносабати билан; 
- 
қилмиш ёки шахснинг ижтимоий хавфлилигини 
йўқотганлиги муносабати билан; 
- 
айбдор ўз қилмишига амалда пушаймон бўлганлиги 
муносабати билан; 
- 
ярашилганлик муносабати билан; 
- 
касаллик туфайли; 
- 
амнистия акти асосида жавобгарликдан озод қилиш. 
Жавобгарликка тортиш муддатининг ўтиб кетганлиги 
муносабати билан ёки амнистия акти асосида жавобгарликдан 
озод қилиш - судларнинг мажбурияти ҳисобланса, бошқа 
турдаги жавобгарликдан озод қилиш турлари судларнинг 
ҳуқуқи ҳисобланади. 
 
15.2. Жавобгарликка тортиш муддатининг ўтиб кетганлиги 
муносабати билан жиноят учун жавобгарликдан
озод қилиш 
Жавобгарликка тортиш муддатининг ўтиб кетган-
лиги муносабати билан жиноят учун жавобгарликдан озод 
қилиш деб – шахс жиноят содир этгандан кейин қонунда 
назарда тутилган маълум бир муддатлар давомида жиноий 

---

124 
жавобгарликка тортилиши ва жиноят содир этишда айбдор ёки 
айбдор эмаслиги масаласи ҳал қилиниши лозим бўлган 
ҳолларда шахс жавобгарликка тортилмаслиги натижасида 
жавобгарликдан озод қилинишига айтилади. 
Ушбу муддат – жиноят содир этилган кундан бошлаб то 
ушбу жиноят иши бўйича суд ҳукми қонуний кучга киргунгача 
бўлган вақтни ўз ичига олади.