Жиноят ҳУҚУҚИ Ўқув қўлланма

12.3. Зарурий мудофаа тушунчаси ва ҳуқуқий шартлари 
 
Зарурий мудофаа деб - шахс ўзига, бошқа шахсга ёки 
жамият ва давлат манфаатларига қарши қаратилган қонунга 
хилоф тажовузларни тажовузчига зарар етказган ҳолда 
ҳимоя қилиш чоғида қилган ҳаракатига айтилади. 
Агарда шахс ўз ҳаракатлари билан зарурий мудофаа 
чегарасидан четга чиқмаган бўлса, унинг ҳаракатлари жиноят 
деб топилмайди ва шахс жавобгарликка тортилмайди. 
Зарурий мудофаа ҳуқуқига барча шахслар - хизмати, касби, 
мавқеи (лавозими)дан қатъий назар бир хилда эгадирлар. 
Лекин 
зарурий 
мудофаа 
ҳуқуқни 
муҳофаза 
қилиш 
ходимларининг мажбурияти саналади.
Бошқа шахсларга ёки ҳокимият органларига ёрдам сўраб 
мурожаат қилиш ёхуд тажовуздан ўзгача йўсинда қутулиш 
имконияти бор йўқлигидан қатъий назар зарурий мудофаа 
ҳуқуқи ҳар - қандай вақтда шахсга тегишли бўлган ҳуқуқи 
ҳисобланади.

---

83 
Зарурий мудофаани қўллашга асос бўлиб - жиноят қонуни 
билан қўриқланадиган объектларга қарши қаратилган 
ижтимоий хавфли тажовузнинг мавжуд бўлиши ҳисобланади. 
Бунда тажовуз (жиноий ёки жиноий бўлмаган қилмиш) ҳам 
қасддан ҳам эҳтиётсизликдан содир этилган бўлиши мумкин. 
Тажовуз субъекти ақли расо ёки ақли норасо шахс, жиноят 
субъекти ёшига етган ёки етмаган бўлиши мумкин. Тажовуз 
ақли норасо шахслардан, техника воситалари, ҳайвонлар ва 
бошқалардан фойдаланиб содир этилган бўлиши ҳам мумкин. 
Жиноят ҳуқуқида зарурий мудофанинг қуйидаги ҳуқуқий 
шартлари мавжуд: 
Зарурий мудофа
№ 
Зарурий мудофа 
ҳуқуқий 
шартларининг 
турлари 
Шартлари 
1. 
Тажовузга нисбатан 
-жиноят қонуни билан қўриқланадиган 
объектларга 
қарши 
қаратилган 
ижтимоий 
хавфли 
тажовузнинг 
мавжудлиги;