Jismoniy madaniyat

Shartli belgilar

“To‘p u za t- o‘/ing chiq” usuli

Basketbolda to‘pni ko‘tarib olish deganda jamoalardan bin

savatga to‘p tashlashni muvaffaqiyatsiz bajargandan so‘ng to‘pni

egallab olish tushiniladi. Bu atama aslida ≪rebound≫ deb ataladi.

Basketbolning yozilmagan qoidalaridan biri shunday deydi: ≪Kimda-

kim to‘pni ko'tarib olishda g‘alaba qilsa. U o‘yinda g‘olib

bo‘ladi≫. Uchrashuvdan keyingi raatbuot-anjumanlarida murabbiylar

aynan ≪boy berilgan shchit≫ni muvaffaqiyatsizlik yani mag‘-

lubiyatning sababi deb ko‘rsatishadi. To‘pni ko‘tarib olishlarning

asosiy ustunligi takroriy hujum uyushtirish yoki aksincha raqibga

hujum qilish imkonini bermaslikdir. Bu basketbol elementi

to‘g‘risida tartib bilan gaplashamiz.

To‘pni ko‘tarib olish mohiyati shundaki bunda ancha qulayroq

holatga turib qolish va shchitdan yoki halqadan qaytgan to‘pni ilib

olish kerak bo‘ladi. Eng yaxshisi raqibni to‘pni ko‘tarib olishi uchun har qanday imkoniyatdan mahrum qilishdir.

Buning uchun o‘ziga ≪gorizontal≫ ustunlik yaratish ya’ni

raqibning savat tomonga bo' lgan yo‘lini to‘sib qo‘yish kerak. Biroq

har doim ham buni amalga oshirib bo‘lmaydi. Shuning uchun

≪vertikal≫ ustunlikdan ham foydalanish zarur ya’ni maksimal yuqori

nuqtada to‘pni olib qo‘yish. Aynan shu sababli baland bo‘yli gavdali va sakrovchan o‘yinchilar to‘pni olib qo'yish bo‘yicha yetakchilik qiladilar. Birinchilar va ikkinchilar raqibni siqib chiqara oladilar o‘yinchilar esa raqiblaridan oshib o‘tadilar. Ikki xil turdagi to‘pni olib qo‘yishlar mavjud: himoyada va hujumda. Agar jamoa hujum qiloyatga paytda to‘pni egallab olsa demak to'pni ko‘tarib olishni u hujumda amalga oshirgan bo‘ladi. Mos ravishda himoyalanayotganlar to‘pni egallab olsalar ular himoyada to‘pni olib

qo‘ygan bo‘ladilar. Birinchi boiib to‘pni to‘liq egallagab olgan yoki harakatni bajargan (savatga tushirib yuborgan yoki sherigiga

maqsadli to‘p uzatib bergan) o‘yinchiga to‘pni olib qo‘yish yoziladi.

Himoyachilar savatga yaqinroq joylashadi shuning uchun himoyada

to‘pni olib qo'yish osonroq amalga oshiriladi.

Maqsadi sherigini ta’qib qilayotgan himoyachi yo‘lini to‘sib,

o‘z sherigini ozod qilishdan iborat (46 a,b - rasm).

“Juftlik” usuli: hujum qilayotgan o‘yinchi to‘pni sherigiga

uzatadi va uning yo‘lini himoyachiga to‘siq qo‘yib ochib beradi.

Hujumchi to‘pni olib, to‘siq qo‘yib ochib beradi. Hujumchi to‘pni

olib, to‘siq qo‘ygan sherigi oldindan o‘tib, hujumni yakunlaydi .

“Ta’qib qilish va to‘pni olish uchun kesib chiqish” - hujumchi

himoyachi ta’qibidan qochib, to‘psiz yoki to‘p bilan uni

chalg‘itish maqsadida unga o‘z ta’qibchisini “duchor” qiladi va uni

shu yo‘l bilan adashtiradi. So‘ng hujumchilar bir-biriga qaramaqarshi

kesma yo‘nalishda harakatlanadi va shu yo‘l bilan ta’qib

qilayotgan himoyachilarai to‘qnashishga hamda ulami aldanishiga

majbur qiladi

“To‘siq” usuli: a - yonidan; b - oldidan

“Juftlik” usuli: a - hujumchi o‘yinchi yordamida;