Jismoniy tarbiya fanidan Mavzular to’plami

Arqonga tirmashib chiqish

Arqonga tirmashib chiqishning 2 usuli mavjud:

1. Uchta harakat bilan tirmashib chiqish. Qo‘llarni tepaga ko‘tarib, arqon mahkam ushlanadi. „bir“ deganda arqonga osilib, oyoqlarni tizzadan bukib, ko‘krak tomon tortiladi va oyoqlar chalishtiriladi. „ikki“ deganda qo‘llarni bukib, oyoqlar bilan arqonni qattiq qisib olinadi. „uch“ deganda oyoqlar bilan arqonni qisib olgan holda qo‘llar bilan arqonni ketma-ket ushlab, tepaga tortilib harakatlaniladi.

2. Ikki harakatda tirmashib chiqish. „bir“ deganda oyoqlarni to‘g‘rilab, arqonni qo‘llar bilan ushlab, ketma-ket yuqoriga tirmashib chiqiladi. „ikki“ deganda yana oyoqlarni tortib, arqonni mahkam siqib ushlanadi. Mashq shu tarzda davom ettiriladi.

E s l a b q o l i n g : arqonni tizzalarda emas, faqat oyoq panjatovonlari bilan qattiq qisib ushlash lozim. Arqondan pastga tushishda ham qo‘l va oyoqlar baravar ishlatiladi. Sirpanib tushish mumkin emas.



Turnikda osilishdan kuch bilan tayanishga kutarilish; gavdani bukib-yozish holatidan tebranishga o'tish; osilib tebranishda gavdani keskin yozish bilan tayanchga ko'tarilish; turnikda tayanishdan oyoq va gavda bilan oldinga yarim oysimon harakat qilib, osilishga tushib tebranish.

Sport gimnastikasida yakkacho‘p shunday jihozki, unda faqat tebranish, siltanish mashqlari bajariladi. Shuning uchun gim- nastning mahorati uning mushak quvvatini kam sarf qilib, o‘zining harakat kuchidan oqilona foydalanishdan iborat bomadi. Biroq panjalarni bukish uchun ancha yuqori bo‘lishi kerak, chunki katta ko‘lamdagi tebranish mashqlarini bajarishda hosil boiadigan va gimnastni yakkacho‘pdan uzishga intiladigan markazdan qochuvchiharakat kuchi hosil bo‘ladi. Yakkacho‘pning o‘qi (gorizontal, dumaloq metall shaklida) gimnast aylanma harakatlar bajaradigan mavjud (haqiqiy) temirdan iborat. 0‘qni ushlashning besh usuli bor:

1. 
   Ustidan ushlash: osilish holatida kaftlar pastga qaratilgan bo‘ladi;
   
2. 
   Pastdan ushlash: shu holatda har ikki qo‘l ham oxirigacha supinatsiya qilingan bo‘lib, kaftlar yuqoriga qaratilgan, katta barmoq tashqariga qaratilgan bo‘ladi;
   

\ d) har xil ushlash: bir qo‘l — yuqoridan, ikkinchisi — pastdan ushlagan.bo‘ladi;

4. 
   Teskari ushlash: har ikki qo‘l ham oxirigacha pronatsiya- langan kaftlar gimnastning o‘ziga qaratilgan, katta barmoqlar tashqariga qaratilgan bo‘ladi;
   
5. 
   Chalishtirib ushlash: kaftlarning ichki yuzalari tashqariga qaratilgan, bilaklar kaft-bilak bo‘g‘ini oldida bir-birining ustiga chalishtirilgan, kichik barmoqlar bir-biriga tegib turib, katta barmoqlar tashqariga yo‘naltirilgan bo‘ladi.
   

Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan ushlash usullari ushlash kengligi bilan ham farqlanadi. Ustidan ushlaganda kaftlar orasidagi masofa yelka kengligidan kichik bo‘ladi. Pastdan ushlaganda — yelkalardan biroz kengroq; har xil ushlaganda — taxminan yelka kengligida; teskari ushlashda — ko‘pincha yelkadan kengroq (ammo shaxsiy bo‘ladi, chunki awal yelka bo‘g‘inining harakatchanligiga bog'liq) bo‘ladi. Ushlashning barcha hollarida katta barmoq qolgan to‘rt barmoqlarga qarama-qarshi joylashadi.

Hozirgi davrda yakkacho‘pda bajariladigan mashqlar kishini hayratda qoldiradi, chunki ular hech to‘xtamasdan, qaltis vaziyatda bajariladi. Bu hoi, hatto, sport gimnastikasini yaxshi tushun- maydigan kishiga ham, yaxshi gimnastga ham xatosiz harakatlar uyg‘unligini, dadillikni, o‘z harakatlarini fazo va (tayanch holda) dastakli otda boshqara olish kabi sifatlarni ko‘ra olish imkoniyatini beradi. Yakkacho^pda bajariladigan asosiy mashqlar quyidagilardan iborat:

— baland yakkacho‘pdagi bu holat beistisno hamma mashqlarni boshlash uchun dastlabki holatdir. Osilishda tananing to‘g‘ri holati yetarli ko‘lamda tebranishni boshlash va keyinchalik siltanish uchun, ayniqsa, muhimdir. Osilish holatida gimnastning tanasi maksimal to‘g‘rilangan bo‘lishi kerak. Bunga ko‘krak-o‘mrov va yelka bo‘g‘i- nidan cho'zilish, shuningdek, bel qismidagi mushaklarni bo‘shash- tirish orqali erishiladi. Tirsak bo‘g‘inlari ham i*> r iii.hi>mii ь kin taranglashmagan bo‘lishi zarur. Oyoqlar tos son v.i i1//.1 i><> r in laridan to‘gvrilangan, oyoq uchlari cho'/ilf-im v.i iiimkr.liinilfmii bo‘ladi. Osilish holatiga quyidabayon etiladigan ko‘r,;iiin.il.ii|m 1 к >\ 1 qilgan holda, yaxlit o‘rgatish usuli bilan o‘rga(ish lo/im

Tana pastki qismlarini tarbiyalashda uning to'gli i10i.1i1

Bo‘lgan mushak guruhlarini tarang tortish orqali erishiladi ini < .1 tebranish davomida ham saqlanadi. Osilish holatida bukih .h v«>k: yozilish (kerishish) taqiqlanadi. Ko‘pincha boshning noio>/n holati: orqaga yoki oldinga tashlash, ko'krakka engashtirish bu xatoliklarga sabab boiadi. To‘g‘ri holatda bosh ham to‘g‘ri tuliladi va u qo‘llar orasida boiadi.