Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

Rejalashtirishga qo‘yiIadigan talablar
R ejalashtirishning aniq hujjatlarini tu zish d a o 'q itu v c h i 
qator talablarga rioya qilishi kerak.
1. Rejalar xalq va hunar-texnika t a ’limi, rahbar tashkilot- 
larining qarorlari va m e ’yoriy hujjatlariga muvofiq b o ‘lishi kerak. 
Ular davlat rejasi asosida jismoniy tarbiya tizimining b o ‘g ‘inlari 
uchun tuziladi. H a m m a rejalar jismoniy tarbiyaning um um iy 
maqsadlariga muvofiq ham da Xalq t a ’limi vazirligi to m onidan 
ishlab chiqilgan m etodik tavsiyanomalarga muvofiq b o ii s h i 
kerak.
2. R e ja la s h tir is h d a ji s m o n iy t a r b i y a n in g u m u m iy va 
metodik-uslubiy asoslaridan kelib chiqish kerak. Rejalashtirish 
jarayonida asosiy tamoyillar — prinsiplarni amalga oshirish 
u c h u n qulay im koniyatlar b o la d i: shaxsni h ar to m o n la m a
rivojlantirish, jismoniy tarbiyaning m eh n at va harbiy amaliyot 
bilan bog‘liqligi, muntazamlik, qulaylik, mustahkamlik va yuk- 
salish. S hulardan qaysi birlari sogMomlashtirish samarasini 
bersa va shug‘ullanuvchilarga har to m o n lam a ijobiy t a ’sir etsa, 
shunisiga keng y o ‘l ochib beriladi. M arkaziy Osiyo tabiiy 
sharoitida yillik dars soatlarining k o ‘proq qismini ochiq havoda 
o ‘tkazishni rejalashtirgan m a ’qul.
Masalan, Farg‘ona viloyatidagi 5- son o ‘rta maktab jis­
m o n iy tarbiya o ‘qituvchilaridan Tojiboyev X., A. Q o ‘chqo- 
rovlar boshlang‘ich va o ‘rta ham da yuqori sinf o ‘quvchilari 
u c h u n alohida m a y d o n lar qurib bu m ayd o nlarn i xilma-xil 
transport balonlari bilan dastur materiallari asosida jihozladilar.
3. Rejalashtirishga q o ‘yiladigan asosiy talab uning maqsadga 
muvofiqligi va kelajagi borligidir. M a ’lum sikl rejasi dars 
seriyalari, yil, chorak oldingi sikllarga asoslanishi va bajarila- 
digan ishga tayyorlashi kerak.
4. Reja amalga oshiriladigan bo'lishi kerak. Rejalashtirishda 
o ‘quvchilar sonini,ularni jismoniy tayyorgarligini, maktabning 
shart-sharoitini, moddiy-texnik t a ’minlanganligini, faslni va 
boshqa talablarni hisobga olish zarur. Shu shart va talablardan 
qaysi biri mavjud b o ‘lsa,o‘quv dasturidan biroz chetlangan 
b o ‘lsa ham , shularni rejalashtirish zarur. Bu yerda m a ’lumki,
144

---

imkoni b o lm a g a n materiallar soati imkoni borlariga beriladi. 
Lekin har bir o ‘qituvchi ish jarayonida asta-sekinlik bilan 
shug‘ullanuvchilarga sharoit va imkoniyat yaratib berishi kerak. 
Bunday holatlar, k o ‘pincha, dastur bo'limiga yangi talablar 
kiritilganda b o ‘ladi.
5. Rejalashtirishning aniqligi o'rgatish bosqichlarini, ular­
ning vazifalariga mosligi bilan ifodalanadi. K o ‘p m ashqlar 
ichidan eng zaruriysini, har tom onlam a mukammali yoki p e ­
dagogik samaradorlikni ta ’minlaydiganlari tanlab olinishi zaair. 
M anbalardan foydalanish izchilligini saqlash va „kuchli ta ’sir 
etuvchi m ashqlardan" vaqtidan avval foydalanishga yo‘1 q o ‘y- 
maslik zarur.
6. Rejaning ko'rgazmaliligini grafikni amaliyotda qo'llash 
orqali amalga oshiriladi.