Jizzax filiali oila psixologiya kafedrasi oila psixoterapiya nazariyasi

Guruh psixoterapiyasining koʻplab tushunchalari mavjud. 
Jeykob Moreno (1932) guruh psixoterapiyasini odamlarni guruhlarda 
davolash deb ta’riflaydi. 
S. Sheidlinger (1957) guruh psixoterapiyasi - bu psixologik jarayon, deb 
hisoblaydi, bunda professional tayyorgarlikdan oʻtgan amaliyotchi ehtiyotkorlik 
bilan tanlangan shaxslardagi deformatsiyalarni tuzatish uchun maxsus yaratilgan 
kichik guruhlarda yuzaga keladigan hissiy oʻzaro ta’sirlardan foydalanadi. 
S. Kratochvil (1978) guruh psixoterapiyasi guruh dinamikasi terapevtik 
maqsadlarda qoʻllaniladigan usul, deb hisoblaydi, ya’ni guruh a’zolarining ham 
psixoterapevt bilan, ham oʻzaro munosabatlari va oʻzaro munosabatlari. 
N.K.Lipgart va boshqalar (1979) guruh psixoterapiyasi terapevtik 
faoliyatning tubdan yangi yoʻnalishi boʻlib, birinchi navbatda bemorning 
shaxsiyatini faollashtirishga va uning kasalligi va uning atrofidagi mikroijtimoiy 
muhitga munosabatini oʻzgartirishga qaratilgan. 
S. Leder (1990), polshalik professor, guruh psixoterapiyasi maxsus tashkil 
etilgan davolash guruhida ongli, tizimli va tizimli ravishda qoʻllaniladigan bunday 
davolash usulini anglatadi, bunda psixoterapevt va ishtirokchilar bemorga ta’sir 
qilishning ogʻzaki va ogʻzaki boʻlmagan usullaridan foydalanadilar. va guruh va 
birgalikda psixoterapevtik tadbirlarda ishtirok etish. 
A.S.Slutskiy va V.N.Tsapkin (1985) guruh psixoterapiyasini bemorning 
shaxsiyatiga uni maxsus tashkil etilgan boshqariladigan mikromuhit bilan hissiy 
jihatdan qizgʻin, psixologik ijobiy munosabatda boʻlish orqali terapevtik ta’sir qilish 
usuli sifatida belgilaydi. 
Yuqoridagi ta’riflar bugungi kunda “guruh psixoterapiyasi” tushunchasi 
haqida yagona gʻoya yoʻqligini koʻrsatadi. 
B.D.Karvasarskiy oʻzining “Psixoterapevtik ensiklopediya” asarida berilgan 
tushunchaga toʻxtalib oʻtamiz. 
Guruh psixoterapiyasi psixoterapevtik usul boʻlib, uning oʻziga xosligi guruh 
dinamikasidan maqsadli foydalanishda, ya’ni terapevtik maqsadlarda guruh a’zolari 
shu jumladan guruh psixoterapevti oʻrtasida yuzaga keladigan munosabatlar va 

---

211 
oʻzaro munosabatlarning butun majmuasi. Asosan, guruh psixoterapiyasi 
psixoterapiyada mustaqil yoʻnalish emas, balki faqat psixoterapevt bunday vosita 
boʻlgan individual psixoterapiyadan farqli oʻlaroq, bemorlar guruhi psixoterapevtik 
ta’sirning asosiy vositasi boʻlib xizmat qiladigan oʻziga xos usuldir. Boshqa 
psixoterapevtik usullar bilan bir qatorda, guruh psixoterapiyasi uning oʻziga xosligi 
va oʻziga xosligini aniqlaydigan turli xil nazariy yoʻnalishlar doirasida qoʻllaniladi: 
aniq maqsad va vazifalar, jarayonning mazmuni va intensivligi, psixoterapevtning 
taktikasi, psixoterapevtik maqsadlar, psixoterapevtik maqsadlarni tanlash. uslubiy 
texnika va boshqalar. 
Psixoterapiyaning mustaqil yoʻnalishi sifatida guruh psixoterapiyasi faqat 
bemorni ijtimoiy-psixologik nuqtai nazardan, uning boshqalar bilan munosabatlari 
va oʻzaro munosabatlari kontekstida koʻrib chiqadi va shu bilan nafaqat individual 
va uning shaxsiy muammolariga, balki uning shaxsiy muammolariga ham e’tibor 
qaratadi. Shuningdek, insonning tashqi dunyo bilan munosabatlari umumiyligida. 
Guruh real hayotning namunasi sifatida ishlaydi, bunda bemor bir xil munosabat, 
munosabat, qadriyatlar, hissiy reaksiyalar va xatti-harakatlarning bir xil usullarini 
koʻrsatadi va haqiqiy hayotda. 
Guruh psixoterapiyasi guruh terapiyasi, guruhdagi psixoterapiya, jamoaviy 
psixoterapiyadan 
farqlanadi. 
Ikkinchisi 
bemorlar 
guruhida 
har 
qanday 
psixoterapevtik usuldan foydalanishni oʻz ichiga oladi (gipnoz, autogenik trening, 
ishontirish va boshqalar). Bunday holda, psixoterapevt bir vaqtning oʻzida koʻp sonli 
bemorlarga psixologik ta’sir koʻrsatadi, terapevtik maqsadlarda bemorlar oʻrtasida 
yuzaga keladigan vaziyatlar, munosabatlar va oʻzaro ta’sirlardan tizimli ravishda 
foydalanmaydi. Masalan, oʻzaro induktsiya va taqlid fenomeni tufayli kollektiv 
gipnoterapiya uning individual a’zolarining taklifini oshirishi mumkin. Ammo bu 
usulni guruh psixoterapiyasi deb atash mumkin emas, chunki bu guruh emas, balki 
psixoterapevt bemorda faol vosita (omil) sifatida ishlaydi. 
Bu sodda va tushunarli. Muallif asos sifatida ikkita mezonni oldi.
1. Ota-onalar tomonidan bolani hissiy jihatdan qabul qilish darajasi. 
2. Ota-ona nazorati darajasi. 
Ushbu mezonlarning kombinatsiyasi tufayli oilaviy ta’limning toʻrtta uslubi 
aniqlandi.