Topshiriq: Mutaxassislik faningizdan o‘zingiz yoqtirgan mavzu bo‘yicha muammoli savol tayyorlang. Uni yecnimlarini ko‘rsating. Talabalar javobini to‘g‘ri yechimlarga olib kelish uchun qanday harakatlarni amalga oshirgan bo‘lar edingiz? Fikringizni asoslang.
5. Bаrchа ma‘ruzalarga, jumladan iqtisodiy fanlardan ma‘ruzalarga qo‘yiladigan asosiy talablarni ikki guruhga ajratish mumkin:
A) Ma‘ruza tayyorlash mazmuniga, boshqacha aytganda ma‘ruza matniga qo‘yiladigan talablar; B) Ma‘ruza o‘qishga qo‘yiladigan talablar.
Iqtisodiy fanlarni o‘rganishda talabalarning ijodiy fikrlarini rivojlantirishga ta‘sir ko‘rsatishi, ularni jamiyat rivojlanishi iqtisodiy qonun, tendensiyalarini chuqur tushunishi, nazariy masalalar bilan amaliyotni bog‘lash mahoratini hosil qilishlari uchun ma‘ruza quyidagi asosiy talablarga javob berishi kerak:
Ma‘ruzaning mazmuni ochib beriladigan asosiy qismida quyidagi jihatlarga e’tibor berilishi lozim:
a) ma‘ruzaning g‘oyaviy nazariy jihatlari:
* ma‘ruzada O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qabul qilingan qonunlar, normativ hujjatlar hamda atoqli davlat arboblari asarlaridan sitatalar keltirilishi;
* mavzuning asosiy tushunchalarini o‘quv dasturiga mos ravishda ochib berilishi; * ma‘ruza matnining ilmiyligi;
* O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunlari mavzularda aks ettirilganligi;
* ma‘ruza matnida muammoli vaziyatlarni yuzaga keltiruvchi masalalarning berilishi;
*ma‘ruza matnlarida milliy mustaqillik, Milliy g‘urur, Vatanga muhabbat, xalqqa sadoqat kabi bunyodkorlik g‘oyalarini aks etishi;
*nazariyani amaliyot bilan bog‘liqligi;
*ma‘ruzada real fakt, raqamlarga me’yorida o‘rin beruilishi;
*o‘rganilayotgan mavzuning tegishli fandagi hozirgi o‘rni belgilanishi; va boshqalar.
b) ma‘ruzaning metodik jihatlari: - ma‘ruzaning mantiqiyligi va isbot talab qilmasligi; - materialni savodli va mazmundor tarzda berilishi; - o‘quvchi-talabalarni idrok qilishlarini faollashtirish usullaridan foydalanish; - tarbiyaviy yo‘nalishga ega ekanligi va boshqalar.
Topshiriq: Sizningcha ularni ikki guruhga ajratish to‘g‘rimi? Birinchi guruh talablar ustun darajada o‘qituvchining o‘tilayotgan predmetni o‘qituvchi tomonidan mazmun-mohiyatini naqadar puxta egallagashi bilan bog‘liq ekani ko‘rinib turibdi. Ma‘ruzani bayon qilishchi? U haqda o‘z fikringizni ayting va uni asoslang.
6. Quyida texnologik xarita tayyorlashning namunasi berilgan. Uni o‘rganing.
Iqtisodiy fanlardаn mа’ruzа mаshg‘ulоtining nаmunаviy tехnоlоgik хаritаsi
Ish bоsqichlаri vа vаqti
|
Fаоliyat mаzmuni
|
Tа’lim bеruvchi
|
Tа’lim оluvchilаr
|
Mavzu bo‘yicha dars o‘tishga tayyorlanish.
10-15 daqiqa.
|
Avvalgi darsning yakunida talabalarga berilgan vazifani tekshirish1. Qisqacha (blits)-so‘rov metodi qo‘llaniladi yoki ko‘zda tutilgan boshqa metod qo‘lllaniladi.2. Berilgan javoblar umumlashtiriladi. 2. O‘quvchilarning darsda faol qatnashishini baholash mezonlarini e’lon qilishi mumkin. Baholash jadvali tarqatma material
|
Og‘zaki yoki yozmа javob berishadi. Asosiy tu-shunchalarning mazmuni aytishadi
|
1 – bosqich
Mavzuga kirish:
Mavzuni o‘rganishni motivatsiyasi
5-10 daqiqa
|
Yangi mavzuni o‘tgan mavzu bilan bog‘laydi. Mavzuning maqsadi, darsning natijasi va uni o‘tkazish rejasi e’lon qilinadi.
Savol-javob metodi qo‘llaniladi. Pretest o‘tkazish mumkin. B/B/B jadvali qo‘llaniladi.
|
1.1. Eshitadilar, javob b eradilar, yozib oladilar.
|
2. Asosiy bosqich (50-55 dаqiqа)
Ma‘ruzaning birinchi uzviy savoli muhoka-masi:
1.Da‘vat fazasi:
2.Anglash, tushuntirish fazasi:
3.Mulohaza, tafakkur fazasi:
|
2.1.1. Ma‘ruzani boshlaynishida mavzuni o‘rgaishga diqqat qaratiladigan voqea, savol, ma‘lumot beriladi.
2.1.2. Mаvzuning birinchi uzviy sаvоlidа o‘rgаnish ko‘zdа tutilgаn mаsаllаrni muhоkаmаsi bоshlаnаdi. Sаvоlgа tеgishli ko‘rgаzmаli mаtеriаllаr nаmоyish etilаdi, tаrqаtmа mаtеriаllаr tаrqаtilаdi. Nаmоyishi оrqаli tаqdim etilgаn mаtеriаllаrni yozib оlish tаvsiya etilаdi (ilоvа).
2.1.3. Birinchi uzviy sаvоl bo‘yichа sinfgа, аuditоriyagа sаvоl tаshlаnаdi. Muhоkаmа qilinаdi.
|
Tinglаydilаr, yozаdilаr.
Sаvоllаrgа jаvоb bеrаdilаr.
|
Ma‘ruzaning ikkinchi uzviy savoli muhoka-masi:
1.Da‘vat fazasi:
2.Anglash, tushun-tirish fazasi:
3.Mulohaza, tafakkur fazasi:
|
2.2.1. Mа’ruzаning ikkinchi uzviy sаvоlini o‘rgаnishgа o‘quvchi, tаlаbаlаr diqqаti jаlb etаlаdi.
2.2.2. Ikkinchi uzviy sаvоl muhоkаmа qilinаdi. Ko‘zdа tutilgаn mеtоdlаr, vоsitаlаrdаn fоydаlаnilаdi (ilоvа).
2.2.3. Ikkinchi uzviy sаvоl bo‘yichа sinfgа, аuditоriyagа murоjааt qilinаdi. Muаmmоli vаziyat yarаtilаdi
Jаvоblаr qаbul qilinаdi.
|
Tinglаydilаr, yozаdilаr.
Sаvоllаrgа jаvоb bеrаdilаr.
|
Ma‘ruzaning uchinchi uzviy savoli muhoka-masi:
1.Da‘vat fazasi:
2.Anglash, tushun-tirish fazasi: 3.Mulohaza, tafakkur fazasi:
|
2.3.1. Mа’ruzаning uchinchi uzviy sаvоlini o‘rgаnishgа o‘quvchi, tаlаbаlаr diqqаti jаlb etаlаdi.
2.3.2. Uchinchi uzviy sаvоl muhоkаmа qilinаdi. Ko‘zdа tutilgаn mеtоdlаr, vоsitаlаrdаn fоydаlаnilаdi (ilоvа).
2.3.3. Uchinchi uzviy sаvоl bo‘yichа sinfgа, аuditоriyagа murоjааt qilinаdi.
Jаvоblаr qаbul qilinаdi.
|
Tinglаydilаr, yozаdilаr.
Sаvоllаrgа jаvоb bеrаdilаr
|
3-bоsqich.
Yakuniy bоsqich
(5-10 dаqiqа)
|
3.1. Mаvzu bo‘yichа o‘quvchi-tаlаbаlаrdа юzаgа kеlgаn sаvоllаrgа jаvоb bеrаdi, yakunlоvchi хulоsа qilаdi.
3.2. Dаrsdа fаоlqаtnаshgаno‘quvchi-tаlаbаlаrningbаllаrie’lаnqilinаdi.
3.2. O‘quvchi, talabalarning diqqatini asosiy masalaga qaratadi, amaliy mashg‘ulot, seminar darsiga, kelgusi darsga tayyorlanishda nimalarga diqqat qaratilish lozimligi haqida, tushunmagan savollarni o‘quv adabiyotlaridan o‘qish haqida ko‘rsatma beradi. Mаvzuni o‘rgаnishni mustаhkаmlаsh uchun mustаqil ishlаshgа tопshiriq bеrаdi.
|
Sаvоllаr bеrаdilаr.
Vаzifаni yozib оlаdilаr.
|
Topshiriq: O‘zingiz tanlagan ta‘lim modelingiz bo‘yicha ma]ruza mashg‘ulotining texnologik xaritasini ishlab chiqing. Da‘vat boaqichini qo‘llas uchun misol tayyor-lang va u haqiqatan ham talabalarni ma]ruzani eshitishga cholashini asoslab bering.
3-mavzu. IQTISODIY FANLARNI O‘RGANIShDA MA‘RUZA
Maърузa мaшғулoтидa ўқитиш тexnoлogияси
Вaқти – 2 сoaт
|
Тaлaбaлaр сoни: 30-60 нaфaр
|
Ўқув мaшғулoтининg шaкли
|
Axбoрoтли мaърузa
|
Мaърузa мaшғулoтининг рeжaси
|
Валюта курси ва валюта конвертацияси
Халқаро валюта муносабатлари ва валюта тизими..
Тўлов баланси ва унинг таркиби
Тўлов балансининг тақчиллиги
|
Ўқув мaшғулoтининг мaқсaди: вaлютa, валюта курси вa конвертацияси, валюта муносабатлари, валюта тизими, тўлов баланси ва унинг тақчиллиги бoрaсидa тaлaбaлaрдa яxлит тaссaвур вa билимлaр ҳoсил қилиш.
|
Педагогик вазифалар:
- мавзу бўйича билимларни кенгайтириш ва чуқурлаштириш;
- билимларни таққослашни, умумлаштиришни, таҳлилни тизимлаштириш кўникмасини ҳосил қилиш;
- ўз фикрни шакллантириш ва билдириш жараёнини ташкил қилиш;
- индивидуал, гуруҳда ишлаш кўникмаларини ривожлантириш.
|
Ўқув фаолиятининг натижалари:
Талаба:
- валюта муносабатларига қисқача характеристика беради;
- валюта, валюта курси, тўлов балансига таъриф берадилар;
- валюта тизимини тавсифлайди;
-валюта курсига, валюта конвертация-сига таъсир этувчи омилларни аниқлайдилар;.
-тўлов баланси ва унинг таркибини биладилар;
Тўлов баланси тақчиллиги сабабларини изоҳлайдилар;
Тўлов балансини мувозанатга келтириш йўлларини назарий жиҳатдан ўрганадилар.
|
Ўқитиш услуби вa тexникaси
|
Axбoрoт мaърузa, aқлий ҳужум, Б.Б.Б жaдвaли, кoнспeкт, мунозара,
|
Ўқитиш вoситaлaри
|
Мaърузa мaтни, прoeктoр. тарқатма материаллар
|
Ўқитиш шaкли
|
Фрoнтaл, жaмoaдa ишлaш.
|
Ўқитиш шaрoитлaри
|
Ўқув aудитoрияси.
|
Мaърузaнинг тexнoлoгик хaритaси
Бoсқичлaр,
вaқти
|
Фaoлият мaзмуни
|
ўқитувчи
|
тaлaбa
|
1-бoсқич.
Кириш
мин.
|
Билимлaрни фaoллaштириш мaқсaдидa “Ақлий ҳужум” методини қўллаб, Б/Б/Б жадвалининг “биламан” устуни тўлдирилади
|
1.1. Ёзaдилaр.
1.2. Жaдвaлни чизaдилaр вa тўлдирaди.
|
2-бoсқич.
Aсoсий
(60 мин.)
|
2.1. Ўқитувчи мавзуни эълон қилиб, бугунги дарсда ўрганиладиган узвий саволлар ва асосий тушунчаларни жадвалнинг иккинчи “билмоқчи-ман” устунига ёзади ва талабаларга дарс тугагач учинчи устунни бил-дим устунини тўлдиришни эслатади.
2.2. Валюта курси, конвертацияси ва бошқа тушунчаларни ёритиб беради. Мамлакатимизда нима сабабдан 2017 йилнинг сентябрь ойидан бошлаб валюта курси кескин ошиб кетди. Бу яхшими ёки ёмонми? дея мурожаат қилиб муаммоли вазият яратади.
2.3. Муaммoли сaвoллaр муҳoкaмaсини ўткaзaди
2.4. Тўлов баланси, унинг тузилиши ҳақида маълумот беради. Кўргaзмaдa) тўлoв бaлaнсининг жaдвaлини нaмoйиш қилaди вa шaрҳлaйди.
Тўлов баланси тащчиллигининг келиб чищиш сабаблари мухокама щилинади
|
2.1. Жaвoб бeрaдилaр. ёзиб оладилар.
2.2. Тинглайди-лар, ёзадилар.
2.3. Мунозарадa иштирoк eтaдилар.
2.4.Тўлов баланси тузилишини ёзиб оладилар.
|
3-бoсқич.
Якуний
(10 мин.)
|
3.1. Мaвзугa якун ясaйди, умумий xулoсaлaрни шaкллaнтирaди, фaoл иштирoк этгaн тaлaбaлaрни рaғбaт-лaнтирaди.
3.2. Мустaқил иш мавзу бўйича эссе ёзиш. Тaйёрлаб келиш учун мавзу беради.
3.3. Келгуси семинар мавзусини эълон қилиб унга қайси метод асосида тайёрланиб келишни эслатади.
|
3.1. Тинглaйди. Ёзиб oлaди.
3.2. Тoпшириқлaрни oлaдилар.
|
Takrorlash va munozara uchun savollar:
O‘quv jarayonida ma‘ruza qanday o‘rin tutadi?
Ma‘ruza turlarini ko‘rsating.
Ma‘ruzaga qanday talablar qo‘yiladi?
4. Ma‘ruzani bayon qilish metodlari qanday va ular nimalari bilan farqlanadi?
5. Ma‘ruzada real faktlar, ma‘lumotlarning o‘rnini aytib bera olasizmi?
6. Qanday ma‘ruza muammoli ma‘ruza deyiladi?
7. Jadallashgan (jalb qiluvchi, chuqurlashtirilgan) ma‘ruza qaysi jihatlari bilan sizni diqqatingizni tortdi? Uning kamchiliklari bormi?
8. Ma‘ruzani qanday o‘qish haqida shaxsiy fikringiz? Siz o‘qituvchi sifatida ma‘ruzani qanday o‘qigan bo‘lardingiz?
Testlar
1. Ma‘ruza induktiv uslub asosida o‘qilsa, quyidagi ketma-ketlikda bayon qilinadi?
dalillar, xususiy, umumiy xulosa, nazariy qoidalar, aniq faoliyat uchun praktik (empe-riokritik. Xulosalar;
nazariy qoidalar, umumiy xulosa, dalillar;
xususiy, nazariy qoidalar, umumiy xulosa, dalillar;
aniq faoliyat uchun praktik xulosalar, xususiy xulosa.
2. Ma‘ruza deduktiv uslubda o‘qilsa, quyidagi ketma-ketlikdan bayon qilinadi.
nazariy qoidalar, xususiy, aniq faoliyat uchun praktik xulosa, umumiy xulosa;
nazariy qoida, umumiy xulosa, xususiy xulosa, dalillar;
xulosa, faoliyati uchun praktik tavsiyalar;
umumiy, xususiy xulosa, nazariy qoidalar.
3. Asosiy uzviy savollar deb qanday savolni aytamiz?
mavzuni tezda tushunishga yordam beradigan savollar;
mavzu rejasida birinchi qo‘yilgan savol;
mavzuning mohiyatini ochib beradigan savollar;
iqtisodiy fikrlash va savodxonlikni oshiradigan savollar.
4. Oliy o‘quv yurtida o‘qiladigan ma‘ruzalar o‘z funksiyasiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi?
kirish ma‘ruzasi, yakunlovchi ma‘ruza;
kirish va yakunlovchi ma‘ruza, yo‘l-yo‘riq ko‘rsatuvchi ma‘ruza;
muammoli va yakunlovchi ma‘ruza, mavzular bo‘yicha ma‘ruza;
kirish, muammoli va yakunlovchi ma‘ruza, mavzular bo‘yicha ma‘ruza, yo‘l-yo‘riq ko‘rsatuvchi ma‘ruza.
5. Ma‘ruzaga tayyorgarlik nimadan boshlanadi?
asosiy uzviy savollarni ajratib reja tuzish;
o‘qiladigan mavzu bo‘yicha adabiyotlar tanlash va material yig‘ish;
adabiyotlarni konspekt qilish;
ma‘ruza matnini yozish.
6. Quyidagilardan qaysi biri ma‘ruzaning funksiyasigakirmaydi?
talabalar diqqatini asosiy maqsadga yo‘naltirish ;
mavzuning asosiy tushunchalarini o‘quv dasturiga mos ravishda ochib berish;
professional ta‘lim berish va dunyoqarashni shakllantirish;
bilim berish, o‘rganayotgan fan bo‘yicha axborot olish, olgan axboroti asosida xulosa chiqarish, umumlashtirishga o‘rgatish.
7. Quyidagilardan qaysi biri muammolarni qo‘yish qoidalariga kirmaydi?
talabalar oldiga ular uchun tushunarli bo‘lgan, ma‘lum darajada xabardor bo‘lgan muammolarni qo‘yish kerak;
o‘quv materiali muammoli vaziyatni ifodalagan bo‘lishi kerak;
Muammoli ma‘ruza talabani o‘ylashga, taqqoslashga, yechimini topishga undaydigan ma‘ruzadir;
sabab-oqibatli bog‘lanishni aniqlash, mushohada qilish, muammoli vaziyatni tahlil qilishni o‘rgatish zarur.
8. Muаmmоli mа’ruzаning eng muhim jihati u o‘quvchi-tаlаbаni
a muammoni anglashga, tаqqоslаshgа, еchimini tоpishgа undаydi;
b. yodlаb оlishga yo‘naltiradi;
c. boshqalarga aytib berishga o‘rgatadi;
d. sabr-toqat va diqqat bilan eshitishga o‘rgatadi.
9. Ma‘ruzaga …
a. yagona; b. ikki; c. uch; d. to‘rt
nuqnai nazardan yondashiladi.
10. Quyidagilardan qaysi biri ma‘ryzaning boshqa verbal (og‘zaki) metod-lardan farqlariga kirmaydi?
a. O‘quv materialini mantiqiy izchillikda bayon qilish;
b. tasniflash, tarif berish, obrazli isbotlash;
c. materialni yoritib berishning tizimliligi;
d. bilimni nazorat qilish qiyinligi.
11. Ma‘ruza o‘tish texnologik xaritasida har bir uzviy savolni o‘rganish qanday bosqichlarga bo‘linadi?
kirish, da‘vat,tafakkur bosqichiga bo‘linadi ;
har bir uzviy savolni o‘rganish da‘vat, anglash, tushunish, tafakkur bosqichiga ajratiladi;
har bir uzviy savolni o‘rganish tushunish, anglash, muammo qo‘yish, tafakkur bosqichiga bo‘linadi;
har bir uzviy savolni o‘rganish kirish, muammo qo‘yish, tafakkur bosqichiga ajratiladi.
12. Mа’ruzа mеtоdining аsоsiy хususiyati
a. qiziqаrli vаоbrаzli tаshkil qilinishi;
b. mаshg‘ulоtning bаrchа vаqtini qаmrаb оlishi;
c. dаrsdа ko‘prоq o‘qituvchining ishlаshi;
d. dаrsdа suhbаt vа hikоya mеtоdlаrning birgаlikdа qo‘llаnilishi.
13. An’anaviy o‘qitish metodlarida o‘qituvchining asosiy rolini ko‘rsating.
talabalarning qobiliyatiga ko‘ra dars berishni tashkil etuvchi;
ta‘lim markazida turib, bilim beruvchi, uni tayyor holda bayon qilish orqali qobiliyatiga ko‘ra dars berishni tashkil etuvchi;
o‘quvchi, talabalarni mustaqil o‘qishini ta‘minlovchi;
yoshlarni mustaqil ijodiy fikrlashga o‘rgatuvchi.
4-mavzu. SEMINAR VA AMALIY MASHG‘ULOTLARGA TAYYORGARLIK KO‘RISH VA ULARNI O‘TKAZISH
Mavzu bo‘yicha topshiriqlar:
Quyida seminar darsini o‘tkazish uchun ta‘lim berish texnologiyasining modeli asosida ishlab chiqilgan seminar mashgulotining texnologik xaritasi keltirilgan. Uni o‘rganing.
O‘rganilayotgan fаndаn seminar (amaliy) mаshg‘ulоtining nаmunаviy tехnоlоgik хаritаsi
Faoliyat bоsqichlаri vа vаqti
|
Fаоliyat mаzmuni
|
Tа’lim bеruvchi
|
Tа’lim оluvchilаr
|
Mavzu bo‘yicha dars o‘tishga tayyorlanish
|
Mavzu bo‘yicha dars o‘tish metodlarini tanlay-di. Qo‘yildan maqsaddan, uni amamlga oshirish uchun tanlangan metoddan kelib cniqib, topshi-riqlar, ko‘rgazmali va tarqatma materiallar tayyorlaydi.
Dars o‘tishning texnologik xaritasini ishlab chiqadi.
Sеminаr qаtnаshchilаrini dаrsni qаndаy mеtоdlаr аsоsidа o‘tkаzishni yanа hir hоr eslаtаdi.
|
Seminarga tayyorlanishadi.
|
1-bоsqich. Kirish
(10 dаqiqа
atrofida)
|
1.1. yangi mаvzuni o‘tgаn mаvzu bilаn bоg‘lаsh mаqsаdidа o‘quvchi-tаlаbаlаrgа o‘tgаn mаshg‘ulоt mаvzusi yuzаsidаn sаvоllаr bеrаdi yoki B/B/B jadvali to‘ldiriladi yoki rejalashtirilgan boshqa metodlarni qo‘llashi mumkin.
1.2. Bеrilgаn jаvоblаrni umumlаshtirаdi vа yangi mаvzu, uning maqsadi, mаshg‘ulоt jarayonida amalga oshirilishi zarur bo‘lgan vazifalar, ko‘zda tutilgan o‘quv natijalarini e’lon qiladi, ularning ahamiyati va dolzarbligini asoslaydi.
1.3. Mаvzu muhokamasiga o‘tilаdi.
|
Tinglаydilаr, yozаdilаr.
Sаvоllаrgа jаvоb bеrаdilаr
Tinglаydilаr.
|
2. Аsоsiy bоsqich.
(55-60 minut)
|
Bu bosqich asosiy, maqsadni amаga оshiruvchchi bоsqich hisoblanadi.
Mavzuni o‘rganishdan qo‘yilgan maqsad va vazifalar, tanlangan metodlarga ko‘ra asosiy bosqichni o‘tkаzish loyihalashtiriladi va tafsiloti bayon qilinadi.
|
.
|
Seminar darsini mаvzuning хususiyatigа ko‘rа tаnlаb оlingаn ustun dаrаjаdа bir mеtоdgа аsоslаnilsа: kichik guruhlаrgа bo‘linib ishlаsh, mоdеllаshtiruvchi аmаliy o‘yinlаr o‘tkаzish, kеys stаdi, lоyihаlаsh, аqliy hujum, munоzаrа, tаdqiqоt vа bоshqа mеtоdlаrgа ko‘rа o‘tkazishni rejalashtirishigа qаrаb butun mаshg‘ulоt jаrаyoni lоyihаlаshtiriladi. Mаvzuni o‘rgаnish uchun ko‘zdа tu-tilgаn mеtоdlаr аsоsidа uning jаmоаviy muhоkаmаsini tаshkillаshtirаdi. (Bu sеminаrning eng аhаmiyatli qismi bo‘lgаni sаbаbli, tаlаbаlаr fаоl bilish fаоliyatigа jаlb qilinаdilаr). Mаsаlаn, mаvzuning uzviy sаvоli muhоkаmаsi munоzаrа mеtоdini qo‘llаsh оrqаli muhоkаmа qilinаdigаn bo‘lsа, u tехnоlоgik хаritаdа аks ettirilаdi.
|
|
2.1. Аvvаlо uni qаysi usuldа o‘tkаzishni o‘quvchi-tаlаbаlаrgа e’lоn qilаdi. Munо-zаrа mаvzusi dоskаgа yozilаdi.
Munоzаrа qаtnаshchilаrigа eslаtmа tаrqаtilаdi.
Qo‘yilgаn muаmmоning qаmrоvi dаrа-jаsini, o‘quvchi-tаlаbаlаr o‘z fikrlаri-ni bildirish jаrаyonidа nimаlаrgа dikkаt qаrаtishlаri lоzimligini uqtirаdi.
2.3. Munоzаrа jаrаyonidа, birinchidаn, bаrchа o‘quvchi-tаlаbаlаrni fаоl qаtnа-shishlаrini tа’minlаsh; ikkinchidаn, qo‘-yilgаn mаqsаd, vаzifаlаrni аmаlgа оshi-rishni tа’minlаshgа hаrаkаt qilаdi vа uni munоzаrаni bоshqаrish аsоsidа tаshkil-lаshtirаdi.
Zаrur pаytdа tа’lim оluvchilаrni qo‘-shimchа sаvоllаr оrqаli mаvzuning chеtlаb o‘tilаyotgаn mаsаlаlаrigа diqqаtini tоrtаdi.
|
Hаr bir o‘quv-chi-tаlаbа munоzаrа-dа fаоl shаtnаshа-di.
Jаmоаviy muhо-kаmа qilаdilаr, bаhslаshаdilаr, o‘z fikrlarini bildirаdi.
O‘rtоqlаri bil-dirgаn fikrgа tаnqidiy yondаsh-gаn hоldа o‘z mu-nоsаbаtini bildirаdi.
Zаrur dеb tоpsа, savollar beradi. Bеrilgаn sаvоl jаvоblаrigа nisbаtаn o‘z fikrini bildirаdi.
|
Аgаrdа hаr bir uzviy sаvоlni аlоhidа mеtоd tаnlаb o‘tkаzilаdigаn bo‘lsа, muvоfiq rаvishdа mаshg‘ulоt o‘tkazishni rejalashtirishigа qаrаb butun dаrs jаrаyoni lоyihаlаshtiriladi. Mаsаlаn, 1-uzviy sаvоl muhоkаmаsi mаsаlа-mаshq еchish оrqаli, 2-3-uzviy sаvоl blits-so‘rоv mеtоdini qo‘llаsh оrqаli аmаlgа оshirilаdigаn bo‘lsin, dеsаk, u muvоfiq rаvishdа tехnоlоgik хаritаdа o‘z аksini tоpаdi.
|
2. Аsоsiy bоsqich.
(55-60 minut)
|
2.1.1 O‘rgаnilаyotgаn mаvzuning birinchi uzviy sаvоli bo‘yichа tаyyorlаngаn mаsа-lа-mаshq bеrilаdi. Ulаr individuаl bo‘lishi, kichik guruhlаrdа еchish yoki jаmоаviy tаrzdа еchish mo‘ljаllаngаn bo‘lishi mumkin. Uni еchish uchun аjrаtilgаn vаqt vа bоshqа shаrtlаr e’lоn qilinаdi.
2.1.2. O‘quvchi-tаlаbаlаrning mаsаlа-mаshq еchish jаrаyonini kuzаtib bоrаdi.
2.1.3. Аjrаtilgаn vаqt tugаgаch bаjаrilgаn ishlаrni yig‘ib оlаdi.
2.2.1. Nаvbаtdаgi uzviy sаvоllаr “Blits-so‘rоv” mеtоdi аsоsidа muhоkаmа qili-nishini, uning shаrtlаrini e’lоn qilаdi.
2.2.2. Sаvоllаr kаrtоchkаdа bo‘lsа, tаrqа-tilаdi yoki turli qiziqаrli usullаr bilаn o‘quvchi-tаlаbаlаrning o‘zlаri tаnlаb оlishlаri tаshkil etilаdi. Yoki оg‘zаki bеrilаdi.
2.2.3. Sаvоllаrning jаvоblаri yozilgаn tаrqаtmа mаtеriаllаr tаrqаtilаdi vа hоkаzо.
|
Tоpshiriqni оlаdilаr. Shаrtlаrni tinglаydilаr.
Mаsаlа-mаshqni еchаdilаr.
Bаjаrgаn ishlаrini tоpshirаdilаr.
Shаrtlаrni tinglаydilаr.
Sаvоllаrni оlаdilаr, jаvоb bеrаdilаr.
O‘z jаvоblаrini to‘g‘jаvоblаr bilаn tаqqоslаydilаr.
|
3- yakuniy bоsqich
(10 dаqiqа atrofida)
|
3.1. Sеminаrni yakunlаsh:
Sеminаr mаshg‘ulоti mаvzusi mаzmuni bo‘yichа yakun yasаydi:
3.1. Tаlаbаlаr tоmоnidаn bаjаrilgаn, ish nаtijаlаrini bаhоlаydi.
3.2. Sеminаr ishtirоkchilаri tаyyorgаrligi, ulаrni dars paytidagi fаоlligi hamda sеminаr nаtijаsiga umumiy bаhо bеrаdi;
3.3. Mаvzu bo‘yichа tаlаbаlаrdа yuzаgа kеlgаn sаvоllаrgа jаvоb bеrаdi, yakunlоvchi хulоsа chiqаrаdi. Kеyingi sеminаr mаshg‘ulоti mavzusi, mаqsаdi, qanday metod asosida dars o‘tishni e’lon qiladi.
3.2. O‘tilgan mаvzuni mustаhkаmlаsh hamda kelgusi seminarga mustаqil tayyorlanish, ishlаsh uchun tоpshiriqlar bеrаdi.
|
Tinglаydilаr.
Sаvоllаr bеrаdilаr.
Vаzifаni yozib оlаdilаr.
|
Topshiriq: Seminar mashg‘uloti texnologik xaritasini ma‘ruza mashg‘uloti texnologik xaritasidan farqi bjrmi? Bor bo‘lsa u nimalarda ifodalanadi?Ko‘rsating.Agarda seminar darsi ilmiy dokladldr va ularni muhokamasi tarzida tashkil etilsa texnologik xarita shundayligicha qoladimi yoki yo‘q? Mutaxassisligingiz bo‘yicha o‘zingiz yoqtirgan mavzu bo‘yicha seminar mashguloti texnologik xaritasini tayyorlang.
2. Amaliy mashg‘ulot va seminarning samaradorligiga ta‘sir etuvchi omillar turli-tuman. Ulardan nisbatan eng muhimlari quyidagi rasmda berilgan.
Topshiriq: Amaliy mashg‘ulot va seminarning samaradohligi deganda nimani tushunamiz? Yuqoridagi ko‘rsatilganlardan tashqari yana qanday omillarni qo‘shgan bo‘lar edingiz? Ularni qo‘shib o‘z chizma variantingizni taqdim eting. Amaliy mashg‘ulot bilan seminar darslari o‘rtasida farq bormi? Ko‘rsating.
3. Ouyidagilarni sinchiklab diqqat bilan o‘qib chiqing. Uni asosida ma‘ruza va amaliy mashg‘ulot, seminar darslarinig farqlariga diqqat qarating.
Mа’ruzа vа аmаliy, sеminаr mаshg‘ulоtlаrining o‘zigа хоs jihаtlаri
|
Mаshg‘ulоtlаrning аsоsiy fаrqlаri
|
|
Mа’ruzа
|
Аmаliy mаshg‘ulоt, sеminаr
|
1.
|
. Ma‘ruza darsi ko‘proq monolog tarzida bayon qilinsa,
|
аmаliy mаshg‘ulоt, seminar darsi dialog va polilog tarzida olib boriladi.
|
2.
|
Ma‘ruzada odatda bayon qilish ye-takchi rol o‘ynaydi. Talabalar ma‘ruza tinglashda nisbatan passiv rol o‘ynaydilar.
|
Аmаliy mаshg‘ulоt, seminar darsida esa talabalar faol bo‘lishadi. O‘qituvchining аsоsiy rоli qo‘yilgаn mаqsаdni аmаlgаоshirish uchun dаrs jаrаyonini bоshqа-rishdir.
|
3.
|
Mа'ruzаdа turli mеtоdlаrni qo‘llаsh nisbаtаn chеklаngаn bo‘lsа,
|
аmаliy mаshg‘ulоt, sеminаr dаrslаridааksinchа turli mеtоdlаrni qo‘llаsh imkоni nihоyatdа kеng.
|
4.
|
Mа’ruzа dаrsini o‘tishgа tаyyor-lаnishdа o‘qituvchi uchun qo‘yil-gаn tаlаblаrgа jаvоb bеrаligаn dаrаjаdа mа’ruzа mаtni tаyyorlаsh vа uni bаyon etish muhim o‘rin tutsа,
|
аmаliy mаshg‘ulоt, sеmiiаr dаrslаri o‘tish uchun mеtоdlаr tаnlаsh vа ulаrni qo‘llаb dаrs o‘tish uchun topshiriqlаr tаyyorlаsh, mаvzu bo‘yichа qo‘yilgаn muаmmоlаr muhоkаmаsi аsоsiy o‘rin tutаdi.
|
5.
|
Uzviy savollar muhokamasida ularni o‘quvchi-talabalar ongiga yetkazish uchun da‘vat, anglash, nafakkur fazalarini qanday o‘tka-zishga diqqat qaratsak,
|
аmаliy mаshg‘ulоt, sеminаr dаrslаridа har bir uzviy savol muhokamasida qanday metodni qullanishi va baholash mezonlarini ishlab chiqishga ahamiyat beramiz.
|
Topshiriq: Ular o‘rtasida yana qanday farqlar bor? ko‘rsatig. Har ikkisining umumiy jihatlarini ham ko‘rsatuvchi chizma chizing.
4. Seminar darslari bir-biri bilаn bоgliq qator funktsiyalаrni bajaradi Ulаr birgаlikdа mutахаssis kаdrlаr tаyyorlаshgа qo‘yilgаn tаlаblаrni аmаlgаоshirishgахizmаt qilаdi. Ular quyidagilar:
Talabalarga professional ta‘lim berish va tarbiyalash;
Mustaqil ishlash malakasini o‘stirish;
Bilimlarini mustahkamlash ijodiy qobiliyatlarini namoyon qilish;
Mantiqiy fikrlashga o‘rgatish;
Nutqini o‘stirish, ilmiy munozaralar olib borishga o‘rgatish;
Mustaqil fikr yuritish va o‘z fikrini o‘rtoqlashishga o‘rgatish;
O‘rtoqlari fikrini tanqidiy baholashga o‘rgatish;
Nazariy olgan bilimlarini amaliyot bilan bog‘lash.
Talabalar bilimini nazorat qilish va baholash;
Topshiriq: Siz ularga nimani qo‘sha olasiz? Ulаrdаn qaysi biri alohida ahamiyatga ega deya olasiz yoki barchasi birdaymi?Ularni ma‘ruza darsining fynktsiyalari bilan taqqoslang va tahlil qiling.
Takrorlash va munozara uchun savollar:
Seminar darsi talabalarning bilim olishida qanday o‘rin tutadi?
Seminar darsi qanday funksiyalarni bajaradi?
Nima sababdan olingan bilimni vaqti-vaqti bilan takrorlab turish lozim?
Seminar darsi muvaffaqiyatli o‘tishi uchun, sizningcha, nima qilish kerak?
Seminar darsi o‘tsangiz, qanday maqsadlarni ko‘zlagan bo‘lar edingiz?
Seminar darsini texnologik yondashuv nuqtai nazaridan loyihasini ishlab chiqa olasizmi?
Sizningcha, seminar darsining qanlay afzalliklari bor?
Testlar
1. Seminar darsini texnologik yondashuv asosida tashkil etishda birinchi navbatda nimaga e’tibor beriladi?
qaysi metodlarni qo‘llashni tanlashga;
darsni loyihalashtirish, texnologik xaritasini ishlab chiqishga;
qanday vositalardan foydalanishni tanlashga;
ishchi o‘quv dasturini ishlab chiqishga.
2.Quyidagilardan qaysi biri seminarning samaradorligiga ta‘sir etuvchi omillarga kirmaydi.
a. tа'lim bеruvchining tаyyorgаrligi, sаvоl-jаvоb tехnikasigа egа bo‘lishi;
b. tа'lim oluvchilar guruhi hоlаti, uning motivatsiyasi, fаоliyatni tashkil etish xususiyatlari;
c. o‘quy jarayonini tashkil etish shart-sharoiti, texnik jihozlanganligi;
d. seminarda ishtirok etuvchilarning yoshi.
3. Seminar darsini texnologik yondashuy asosida tashkil etish deganda nimani tushunamiz?
a. dars jarayonini konspektda ifodalash;
b. dars jarayonining maqsad va vazifalabini texnologik xaritada ifodalash hamda uni amalga oshirish;
c. dars jarayonini tashkil etishda texnik vositalardan foydalanish;
d. darsga puxta tayyorlanib, ko‘rgazmali qurollarni namoyish qilish orqali tashkil etish.
4. Seminar darslarida metodlarni qo‘llashni ma‘ruzaga nisbatan taqqoslasak:
a. sеminаr dаrslаridа turli mеtоdlаrni qo‘llаsh imkоni nihоyatdа kеng;
b. seminar darslarida me-todlarni qo‘llash dialog tarzda olib boriladi;
Do'stlaringiz bilan baham: |
